İsrail'in İran'a saldırısının ardından sabah saatlerinde 90 doların üzerine çıkan brent petrol, haftanın son işlem gününde kazançlarını geri verdi. Peki, siyah altın olarak tanımlanan petrol, dünya piyasaları için neden önemli? İşte yanıtı..
İlk olarak Amerikan ABC News kanalının ABD'li bir yetkiliye dayandırarak verdiği İsrail'in İran'a yönelik saldırı haberi, daha sonra CBS News ve CNN tarafından doğrulandı.
Doğrulanan habere göre İran’ın birkaç nükleer tesise yakın olan İsfahan kenti yakınlarında patlamaların duyulmasının ardından birkaç İHA düşürüldü. Bu gelişme ise finans piyasalarında volatilitenin artmasına yol açtı ancak ardından gelen açıklamalar piyasalardaki hareketlerin yumuşamasını sağladı.
Bu çerçevede, İranlı yetkililere dayandırılan haberlerde İran'a bir füze saldırısı olmadığı belirtildi. İranlı yetkililer konuyla ilgili ayrıca "Küçük bir saldırı oldu, püskürttük. İsfahan'da duyulan patlama İran'ın hava savunma sisteminin aktivasyonu sonucu gerçekleşti" ifadelerini kullandı.
Bu gelişmeler sonrasında ise erken saatlerde 90 doların üzerini test eden brent petrol, kazançlarını geri vererek TSİ 14.10 itibarıyla 85,83 dolara geriledi.
Ancak Orta Doğu'daki gerilimin artması petrol fiyatlarını ekonomistlerin ve analistlerin de gündemine taşıdı. Uzmanlar da bu yılın başından beri yükseliş eğiliminde olan petrolün, gerilimin devam etmesi halinde daha da artmasını beklediğini duyurdu.
Reuters haber ajansı da dünya piyasalarının petrol fiyatlarının yükselişinden nasıl etkilenebileceğini kaleme aldı.
1. Enflasyon
ABD'de enflasyonun mart ayında üst üste üçüncü kez beklenenden yüksek çıkmasının ardından enflasyonun daha yüksek seyredeceğine dair söylentiler ve faiz indirimlerine ilişkin bahisler azalırken yumuşayan enerji fiyatları son dönemde enflasyon beklentilerinin düşmesinde başlıca etken olmuştu. Yüksek petrol fiyatları ise bu eğilim için bir tehdit olarak görülüyor.
Genellikle petrolü takip eden Euro bölgesi enflasyon beklentileri salı günü yüzde 2,39 ile Aralık ayından bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. ECB Başkanı Christine Lagarde ise yaptığı açıklamada, Orta Doğu'daki yeni türbülansın şu ana kadar emtia fiyatları üzerinde çok az etkisi olduğunu yine de ekonomik büyümeye zarar verebilecek ve enflasyonu artırabilecek potansiyele sahip olduğunu söyledi.
Zurich Insurance Group piyasa stratejisti Guy Miller ise petrolün varili 75-95 dolar civarındayken ekonomilerin ayakta kalabildiğini ve üreticilerin makul ölçüde mutlu olduğunu belirterek, "Ancak bunun daha da yükseldiğini görürsek, evet, bu hem büyüme hem de enflasyon açısından bir endişe kaynağı olur" ifadelerini kullandı.
2. Enerji hisseleri
Enerji hisseleri de petrol fiyatlarındaki artıştan kazançlı çıkma eğiliminde bulunuyor. Buna göre S&P 500 petrol endeksi ve Avrupa petrol ve gaz hisseleri rekor seviyelerine yakın bulunuyor. ABD petrol hisseleri, bu yıl şimdiye kadar S&P 500'ün kazancından daha iyi bir performans sergilerken, Yardeni Research Kurucusu Ed Yardeni, brent petrolünün gelecek haftalarda 100 dolara yükselmesinin bir olasılık olduğunu belirterek bu durumun enerji hisselerinde daha fazla artışa yol açabileceğini söyledi.
Petrol en son 2022 yılında Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından kısa bir süreliğine 139 dolar civarına yükselerek 2008'den bu yana en yüksek seviyesine ulaşmıştı.
Yardeni konuyla ilgili paylaşımında ayrıca, "Petrol fiyatlarının yükselmeye devam etmesi durumunda portföyünüzde en azından bir amortisör olarak enerjiye ağırlık vermeniz gerektiğine inanıyorum" dedi.
Barclays Avrupa hisse senedi stratejisti Emmanuel Cau da sektörün enflasyonist ve stagflasyonist ortamlarda iyi performans gösterme eğiliminde olduğunun altını çizdi.
Buna karşılık Nordea CIO'su Kasper Elmgreen, enerji hisse senetleri konusunda karamsar olduğunu çünkü enerji dönüşümüyle ilgili maliyetlerin henüz doğru bir şekilde fiyatlandırılmadığını söyledi. Elmgreen, "Enerji firmaları net sıfıra ulaşmak için çok daha yüksek bir yük taşımak zorunda kalacaklar ve bu hisse fiyatlarına yansımıyor" dedi.
3. Doların gücü
2024 yılı, enflasyonun zayıflaması ve Fed'in faiz oranlarını düşürme adımına bağlı olarak doların düşeceği beklentileriyle başlamıştı. Yüksek petrol fiyatlarının ise doların güçlenmesine sebep olabileceği aktarıldı.
Buna göre Bank of America, orta vadede dolar üzerinde negatif kalmaya devam ederken, yüksek petrol fiyatlarının ABD para biriminin yukarı yönlü riskler taşıdığı anlamına geldiğini söyledi. Bu durum, para birimi zayıflığıyla mücadele eden Japonya gibi ekonomiler üzerindeki baskıyı da artırdı.
Mizuho Corporate Bank kıdemli ekonomisti Colin Asher, konuyla ilgili paylaşımında, "Yen ve Euro, enerji fiyatları arttıkça ticaret hadlerinin kötüleştiğini görecek. Bu da enerji fiyatlarının yükselmesi halinde daha zayıf olacakları anlamına geliyor" değerlendirmesini yaptı.
4. Gelişmekte olan ekonomiler üzerindeki etkisi
Uzun süre daha yüksek seyredecek petrol fiyatları, Hindistan ve Türkiye gibi net petrol ithalatçısı olan birçok gelişmekte olan piyasa ekonomisi için ise risk teşkil ediyor.
Petrolün dolar cinsinden fiyatlandırılması nedeniyle birçok ithalatçı da kur dalgalanmalarından kaynaklanan yüksek fiyatlara maruz kalıyor. Tipik olarak Afrika'nın en büyük petrol ihracatçısı olan Nijerya'da bile, düşen para birimi, benzin pompa fiyatlarının sınırlandırılması ve yerel petrol arıtma eksikliği nedeniyle hükümetin bütçesi üzerinde risk teşkil ediyor.
