Türk milletinin var olma savaşı 105 yıl önce bugün Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde Samsun’da başladı.
Birinci Dünya savaşından mağlup çıkan Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesinin ardından düşman gemileri Çanakkale Boğazı'ndan geçerek İstanbul'a demirlendi.
Anadolu, düşman kuvvetleri tarafından adım adım işgal edilmeye başlarken; İstanbul hükümeti ise Anadolu'da asayişi sağlamak üzere Mustafa Kemal Paşa'yı 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirdi.
Buna göre, Gazi Mustafa Kemal, İzmir'in işgal edildiği 15 Mayıs 1919'un ertesi günü, Bandırma Vapuru ile yola çıktı.
16 Mayıs'ta Bandırma Vapuru ile İstanbul'dan Samsun'a hareket eden Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ulaştı.
Birinci Dünya Savaşı'nda Ruslar tarafından kentin bütün iskeleleri bombalanmış ancak bir tek Fransızlara ait Reji (Tekel idaresi) İskelesi sağlam kalmıştı. Mustafa Kemal ve arkadaşları da, Samsun'da ilk adımlarını Reji İskelesi'ne attı.
Atatürk'ün Samsun'a gelişi ise başta İngilizlerde büyük tedirginlik oluşturdu.
Samsun'da 6 gün kalan Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları, 25 Mayıs'ta ise buradan Havza'ya geçiş yaptı.
İlk miting de Havza'da yapılırken, Mustafa Kemal Paşa'nın talimatıyla gerçekleştirilen mitingde, İzmir'in işgali protesto edildi.
Bir sonraki durağı Amasya olacak Mustafa Kemal, 18 gün boyunca Havza'da Milli Mücadele için önemli adımlar attı. Ancak, Havza'daki hareketlilikten haberdar olan İngilizlerin yaptığı baskı ile Atatürk, Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevinden alındı. Böylelikle Mustafa Kemal Atatürk, Havzalılara sivil olarak veda etti.
Gazi Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının Samsun'a çıkarak yaktığı Milli Mücadele meşalesi ise sırasıyla Amasya, Erzurum ve Sivas'ta da yakılarak tüm yurda yayılmış oldu.
Böylelikle büyük önderin Samsun'a çıkışı, Yunan askerlerinin denize döküldüğü 9 Eylül 1922'ye kadar sürecek büyük mücadelenin ilk adımını oluşturdu.
Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı olarak da kabul edilen ve Türk milleti için dönüm noktalarından biri olan 19 Mayıs ise her yıl tüm yurtta "Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı" olarak kutlanıyor.
