24 Mart 2025 sabahı Afganistan’ın başkenti Kabil’de yetkililer tarafından yapılan açıklamaya göre, Amerika Birleşik Devletleri, aralarında Taliban İçişleri Bakanı Sireceddin Hakkani’nin de bulunduğu üç üst düzey Taliban yetkilisine yönelik ödül uygulamasını sonlandırdı. Haqqani’ye yönelik ödül bilgisi, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı'nın “Rewards for Justice” isimli internet sitesinden tamamen kaldırıldı. İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Mateen Qani, Sirajuddin Haqqani, Abdul Aziz Haqqani ve Yahya Haqqani isimli üç kişinin, ikisinin kardeş ve birinin baba tarafından kuzen olduğunu belirtti.
Haqqani Ağı ve Geçmişteki Faaliyetleri
Sirajuddin Hakkani, 2001’de Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde gerçekleştirilen Afganistan işgalinin ardından Taliban bünyesindeki en etkili ve ölümcül yapılardan biri haline gelen Haqqani ağına liderlik etti. Bu ağ, yol kenarlarına yerleştirilen bombalar, intihar saldırıları ve geniş çaplı silahlı eylemlerle anıldı. Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri büyükelçilikleri, Afganistan cumhurbaşkanlığı ve pek çok önemli hedefe yönelik saldırılar gerçekleştirdiği kayıtlara geçti. Ayrıca adam kaçırma, haraç toplama ve diğer organize suç faaliyetleriyle bağlantılı olduğu öne sürülmüştü. Sirajuddin Hakkani, 2008 yılı Ocak ayında başkent Kabil’deki Serena Oteli’ne düzenlenen ve aralarında Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı Thor David Hesla’nın da bulunduğu altı kişinin hayatını kaybettiği saldırının planlayıcısı olduğunu bizzat kabul etmişti.
Diplomatik Açılım ve Mahkum Takası
Afganistan Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Zakir Celali, 22 Mart Cuma günü Taliban tarafından serbest bırakılan Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı George Glezmann’ın ardından gelen bu gelişmenin, iki ülke arasındaki savaş dönemi etkilerinin ötesine geçildiğini gösterdiğini ifade etti. Celali, sözleriyle ABD-Afganistan arasındaki mevcut ilişkilerin pratik ve gerçekçi bir zemine taşındığını vurguladı. Dışişleri yetkililerinden bir diğeri olan Şafi Azam, bu gelişmenin normalleşmenin başlangıcı olduğunu belirtti ve Taliban’ın Norveç’teki Afganistan Büyükelçiliği üzerindeki kontrolü ele geçirdiğine dair duyurusunu da örnek olarak gösterdi.
Bölgesel Kabul ve Uluslararası Temaslar
Taliban’ın 2021 yılı Ağustos ayında Afganistan yönetimini ele geçirmesinden bu yana, Çin Halk Cumhuriyeti, örgütün atadığı bir diplomatı resmi olarak kabul eden en belirgin ülke oldu. Katar gibi bazı ülkeler ise fiili temsilciler aracılığıyla Taliban’la temas kurdu.
Amerika Birleşik Devletleri temsilcileri de Taliban yetkilileriyle çeşitli görüşmeler gerçekleştirdi. Bununla birlikte, özellikle kadınlar ve kız çocuklarına yönelik yasaklar gibi yönetimin aldığı kararlar uluslararası kamuoyunun ağır eleştirilerine neden oldu.
Sirajuddin Haqqani, Taliban içindeki karar alma süreçlerinin otoriter yapısını, halktan uzaklaşma eğilimini ve toplumsal meşruiyetten kopma riskini daha önce açıkça eleştirmişti.
Haqqani, babası Celaleddin Hakkani’nin kurucusu olduğu ağdaki rolü nedeniyle 2007 yılından bu yana Birleşmiş Milletler yaptırımları kapsamındaydı.
Yine de geçtiğimiz 12 ay içinde, Birleşik Arap Emirlikleri’nde ülkenin üst düzey yöneticileriyle buluşmak ve Suudi Arabistan’da hac ibadeti gerçekleştirmek üzere yurtdışına seyahat etmesine izin verildi. Bu seyahatler, Taliban’ın iktidarı devralmasından bu yana Hakkani’nin gerçekleştirdiği ilk yurt dışı ziyaretleriydi.
Analiz ve Diplomatik Strateji Yorumları
Uluslararası Kriz Grubu Asya Programı kıdemli analistlerinden Ibraheem Bahiss, bu gelişmenin, uluslararası toplumla iş yapma arzusu taşıyan Taliban yetkilileri için bir kazanım olduğunu ifade etti. Amerika Birleşik Devletleri’nin, belirli alanlarda taviz veren kişi ve yapılara ödül niteliğinde adımlar atabileceğini ortaya koyduğunu söyledi. Bahiss ayrıca şu sözleri kaydetti: "Taliban için yaptırımların kaldırılması, (resmî) tanınmadan daha önemli. Yaptırımlar can yakabilirdi. İş yapma ve seyahat etme yeteneği kısıtlıydı. Bu yüzden bunu bir zafer olarak kutluyorlar. Bu diplomasi biçiminin karşılıklı çıkara dayalı doğası hem Taliban’a hem de Trump’a uygun."
