ABD Başkanı Donald Trump, ülkenin kendi topraklarında doğan çocuklara otomatik vatandaşlık veren “tek ülke” olduğunu iddia etmişti ancak bu iddia gerçeği yansıtmıyor. Jus soli (toprak hakkı) ilkesini uygulayan ülkeler arasında Kanada, Meksika ve Güney Amerika’daki birçok devlet de bulunuyor. Avrupa'da ise çoğu ülke ebeveyn soyuna dayalı vatandaşlık sağlayan jus sanguinis sistemini benimsemiş durumda.
Avrupa'da Vatandaşlık Sistemi Nasıl İşliyor?
Avrupa'daki ülkeler, ABD'deki gibi tam anlamıyla jus soli uygulamıyor. Bunun yerine, bazı ülkeler belirli şartlarla doğumla vatandaşlık kazanılmasını sağlayan sistemler benimsemiş durumda.
Şartlı Jus Soli: Belçika, Almanya, İrlanda, Portekiz ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde ebeveynlerin belirli bir süre ülkede ikamet etmiş olması gerekiyor.
Çifte Jus Soli: Fransa, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz ve İspanya gibi ülkelerde ebeveynlerden birinin de ülkede doğmuş olması durumunda çocuk vatandaşlık kazanıyor. Belçika ve Yunanistan'da da çifte jus soli var fakat bazı özel koşullar uygulanmaktadır.
İspanya'daki Çifte Vatandaşlık Kısıtlaması: İspanya’da jus soli yalnızca çocuk doğumda diğer vatandaşlıklarından feragat ederse geçerli oluyor.
Trump'ın Planı Anayasaya Uygun Mu?
Trump, doğuştan vatandaşlığı kısıtlayan bir kararname imzalasa da, ABD Anayasası'nın 14. Değişikliği bu hakkı güvence altına alıyor: "Amerika Birleşik Devletleri'nde doğan herkes ABD ve eyalet vatandaşıdır." Washington’daki Yargıç John Coughenour, Trump’ın kararını anayasaya aykırı buldu ve uygulamasını geçici olarak engelledi. Trump ise karara itiraz etmeye hazırlanıyor.
Vatandaşlık Tartışmalarının Getirdikleri Nedir Peki?
Doğum turizmi iddiaları nedeniyle vatandaşlık haklarının sıkılaştırılması isteniyor.
Göçmen ailelerin entegrasyonu açısından doğuştan vatandaşlık önemli bir hak olarak görülüyor.
ABD Anayasası'nın değiştirilmesi için Kongre ve eyaletlerin geniş desteği gerekiyor ki bu oldukça zor bir süreç.
Trump’ın kararnamesine yönelik yargı süreci devam ederken, bu tartışmanın ABD’de uzun süre gündemde kalması bekleniyor.
Kaynak: James Thomas
