Amerikan şirketleri son yıllarda enflasyonun inatçılığına ve faizlerin yüksekliğine rağmen kârlarını korumayı başarmıştı. Donald Trump’ın ticaret savaşlarını yeniden alevlendirmesiyle birlikte, bu direnç yavaş yavaş kırılmaya başladı. Son düzenlemelerle birlikte General Motors’tan Nike’a kadar birçok büyük şirket, başkanın ithalat vergileri nedeniyle kârlarında sert düşüşler yaşamaya başladı. Goldman Sachs’ın yaptığı hesaba göre, Amerikan şirketleri bu vergilerin maliyetinin yaklaşık beşte üçünü doğrudan üstlenmiş durumda. 31 Temmuz'da gelen yeni bir açıklamayla Trump yönetimi, Amerika’nın ticaret ortaklarına yönelik yeni bir vergi dalgasını duyurmasıyla şirketlerin bu vergilerden kaçmak için kullandıkları yöntemleri engelleyecek önlemler de açıklandı. Zaten alım gücü iyice zorlanan tüketicilere daha fazla maliyet yıkmak istemeyen şirketler için manevra alanı giderek daralıyor. Depolar doldu zaman daralıyor Yüksek tarifelerden korunmak için uygulanan ilk yöntemlerden biri büyük çaplı stoklama oldu. Alüminyum, çelik ve otomobil gibi ürünlerin Amerika’ya ithalatı 2025’in ilk çeyreğinde yıllık 400 milyar dolar seviyesine ulaştı. Şirketler, yeni vergiler yürürlüğe girmeden önce olabildiğince ürün çekmeye çalıştı. Bu stoklar elbet bitecek. Elde tutmanın da bir maliyeti var. Barbie’nin üreticisi Mattel, 2025’in ikinci çeyreğinde serbest nakit akışının bir önceki yıla göre beşte bir oranında azaldığını duyurdu. Nedeni: raflar tıklım tıklım dolu. Tedarik zincirlerini yeniden düzenlemek de bir başka kaçış yoluydu. Tıbbi cihaz üreticisi GE Healthcare’ın yöneticisi, ultrason probu üretimlerinin dünya genelinde dört farklı noktada yapıldığını, Amerika’ya sevkiyat için en avantajlı vergi oranı neredeyse oradan yola çıkıldığını söyledi. Firma daha önce yalnızca Çin’de ürettiği bir ortopedik ürünü artık Utah’ta da üretmeye başlayacak. General Motors da Indiana’da kapasitesi düşük kalan bir fabrikada üretimi artırmayı, vardiyalar için geçici işçi almayı planladığını açıkladı. Yine de birçok şirket için Amerika’da yeni üretim kapasitesi kurmak yıllar sürecek bir iş. Trump yönetiminin politikalarındaki öngörülemezlik pek çok yöneticinin köklü değişim kararları almasını engelledi. Büyük yatırım gerektiren üretim ayarlamaları için gereken güven duygusu sarsıldı. Açık kapılar teker teker kapanıyor Bazı firmalar tarifelerin etkisini azaltmak için daha yaratıcı yollara başvurdu. Gümrük tarifelerini belirleyen 4.439 sayfalık “Harmonize Tarife Cetveli” içindeki detaylarda dolaşıp, ürünün menşe ülkesini, üretim şeklini ya da kullanım amacını yeniden tanımlayarak daha düşük vergi dilimlerine ulaşmaya çalıştılar. Amerika’nın gümrük ajansına yapılan sınıflandırma taleplerinde 2025 yılında adeta patlama yaşandı. Örneğin, yüz temizleyicisi Dermasil’in üreticisi, formülün farklı ülkelerden gelen bileşenlerinin Malezya ya da Vietnam’da karıştırıldığını, Çin’de yalnızca şişelendiğini öne sürerek, ürünün Çin menşeli değil Malezya ya da Vietnam menşeli sayılmasını talep etti. Haziran ayında bu başvuruyu kabul ettirdi. Böylece daha düşük bir tarife uygulandı. Benzer şekilde, boya püskürtücüsü üreten Wagner Spray Tech de ithal ettiği ısı tabancalarının sınıflandırılmasına karşı yaptığı itirazda başarılı oldu. Bazı girişimlerse daha da yaratıcıydı 1950’lerden kalma “Nairobi Protokolü” adlı bir ticaret anlaşması, engelli bireyler tarafından kullanılan ürünlerin gümrüksüz ithalatına izin veriyor. Ülkemizdeki gibi, bir kaçar yol elbet bulunuyor. Sadece 2025’in ilk yedi ayında bu maddeye dayalı olarak yapılan başvuru sayısı 2024’ün tamamını geçmiş durumda. Bir ithalatçı Tayvan’dan getirilen çelik tutacakların yataktan ve banyodan kalkarken destek sağladığını belirterek muafiyet istedi. Bir diğeri, bebek beslemek için kullanılan kase ve kaşıklar için benzer bir talepte bulundu. İkisi de reddedildi. Trump yönetimi bu tarz “çevresinden dolaşma” çabalarına karşı daha sert bir duruş sergilemeye kararlı. Gümrük tarifelerini düzenleyen sistemde bazı bölümlerin yeniden yazılması planlanıyor. Şirketlerin manevra alanı iyice daralacak. Üçüncü ülkeler aracılığıyla Amerika’ya sokulan ve aslında yüksek vergili ürünler için yüzde 40 ek vergi uygulanması gündemde. Bu rotalar artık çok daha yakından izlenecek. Amerikan şirketleri için artık gizlenilecek çok fazla yer kalmadı…
