İstanbul, 5 Ekim (DHA)
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nin (Betam) araştırma notuna göre, hükümetin Orta Vadeli Program'da (OVP) gelecek yıllara ilişkin yüzde 5.5'lik büyüme hedefinin hangi kanallardan sağlanacağı "tartışmaya açık."
Betam Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Betam'dan Doç. Dr. Ozan Bakış tarafından hazırlanan "İkinci Çeyrekte Yatırım ve İhracatla Yüksek Büyüme" başlıklı, ikinci çeyrek büyümesinin değerlendirildiği araştırma notu yayınlandı.
Bu yıl ikinci çeyrekte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakamlarla bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 2.1, geçen yılın ikinci çeyreğine kıyasla yüzde 5.1 büyüdüğü anımsatılan notta, "Betam olarak çeyreklik büyümeyi yüzde 2,0, yıldan yıla büyümeyi ise yüzde 6,2 olarak tahmin etmiştik" denildi ve eklendi:
"Yıldan yıla büyümeye en yüksek katkıyı yüzde 10’a yakın büyüyen yatırımlar yaptı. Yine yüzde 10’un üzerinde büyüyen ihracatın katkısı çok yüksek oldu.
"Yatırım ve ihracata nazaran büyüme oranı düşük kalan tüketimin katkısı da pozitif ancak nispeten zayıf kaldı. Buna karşılık kamu tüketimi, ithalat ve stok değişiminin katkısı negatif oldu.
"Kısa süre önce açıklanan 2018-2020 Orta Vadeli Programında (OVP) 2017 için öngörülen yüzde 5.5’lik GSYH artışının, üçüncü çeyrekte baz etkisiyle yaşanacak yüksek büyümenin de katkısıyla aşılabileceğini öngörüyoruz.
"İstisnai teşviklerin 2018’den itibaren yürürlükte olmayacağı düşünüldüğünde OVP’de gelecek yıllar için öngörülen yüzde 5.5’lik büyüme hedefinin hangi kanallardan sağlanacağı tartışmaya açıktır...
"Büyümenin önemli ölçüde iç talebi destekleyici geniş teşvikler sayesinde başarıldığı göz önünde tutulduğunda ve bu teşviklerin mali disiplin kaygıları bağlamında devam ettirilmesi gündemde olmadığından ekonomik büyüme konusunda asıl sınavın 2018 ve 2019 için hedeflenen yüzde 5.5 GSYH büyümesinde verileceğini söyleyebiliriz."
Yıllık değişimler itibariyle birinci çeyrekte yüzde 3.6 olan özel tüketim artışının ikinci çeyrekte yüzde 3.2’ye gerilediğine işaret edilen Betam araştırma notunda, "Büyümeye katkı 2.1 yüzde puandan 1.9 puana düştü. Bununla birlikte, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakamlara baktığımızda farklı bir eğilim olduğunu görüyoruz. İlk çeyrekte tüketimin büyümeye katkısı negatif iken ikinci çeyrek bu katkı pozitif ve görece yüksektir. Tüketime yönelik ÖTV indirimi desteklerinin ikinci çeyrekten itibaren belirginleştiği söylenebilir" saptaması yapıldı ve eklendi:
"2017 yılının ikinci çeyrek büyüme ve büyümeye katkı oranları açısından esas sürpriz yatırımlardan geldi demek yanlış olmaz. Daha önce yayınladığımız Betam araştırma notunda ticari kredilerin patlama yaptığını ve yatırımları sırtladığını vurgulamıştık. Gerçekleşmeler bu tespitimizi doğruluyor. İkinci çeyrekte yatırımların büyümeye katkısı 2.8 yüzde puan oldu. Bu tek başına yüzde 5.1’lik büyüme oranının yarısından biraz fazlası ediyor. İlk çeyrekte yatırım katkısının sadece 0,9 yüzde puan olduğunu hatırlatmak isteriz. Bu yüksek yatırım artışının gerisinde Kredi Garanti Fonu’nun (KGF) etkili olduğu anlaşılıyor."
Betam notuna göre, 2017 yılının her iki çeyreğinde de stoktaki değişikliklerin büyümeye, sırası ile 1.6 ve 0.8 puan ile katkısı negatif oldu.
Son dönemde TL’nin değer kaybetmesi ile hız kazanan net dış ticaret katkısının ikinci çeyrekte de sürdüğü belirtilen notta, "İhracat katkısı 2.3 puan, ithalat katkısı eksi 0.5 puan olarak gerçekleşti" denildi ve şöyle devam edildi:
"İlk çeyrekte de benzer katkılar olduğunun ancak yılık değişim itibariyle ithalat artışının ikinci çeyrekte güçlendiğinin altını çizelim.
"Nitekim mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış çeyrekten çeyreğe değişime net ihracat katkısının pozitiften negatife döndüğünü görüyoruz.
"Birinci çeyrekten ikinci çeyreğe ihracat yüzde 0,7 oranında azalarken ithalat artışı yüzde 5,3’e tırmanıyor. Bu gelişmenin iç talepteki artış ile tutarlı olduğunu not etmek isteriz.
"Devletin Nihai Tüketim Harcamalarının yıldan yıla büyümeye katkısı 0.7 puan ile ikinci çeyrekte negatif oldu. Oysa ilk çeyrekte katkı 1.4 yüzde olarak gerçeklemişti.
"Çeyrekten çeyreğe olan büyüme katkılarına baktığımızda kamu tüketim harcamalarının her iki çeyrekte de negatif katkı yaptığını görüyoruz.
"2017 yılının yıllık büyüme oranları ilk çeyrekte tahminimiz doğrultusunda gerçekleşirken ikinci çeyrekte tahminimizden bir puan kadar düşük geldi.
"Buna karşılık birinci çeyrekten ikinci çeyreğe büyümenin Betam tahmini doğrultusunda gerçekleştiğini belirtelim. Bilindiği gibi 2016 üçüncü çeyrekte ekonomide daralma meydana gelmişti. Ardından üç çeyrek boyunca GSYH artışları yüksek seyretti.
"Bu yılın üçüncü çeyreğinde artışın devam ettiği dikkate alındığında bir önceki yılın aynı çeyreğine göre büyüm oranının baz etkisiyle yüksek geleceği konusunda neredeyse herkes hemfikir.
"Hatta son dönemde düşük tahminleriyle bilinen rating şirketleri bile üçüncü çeyrek GSYH büyümesi için yüzde 7’nin üstünü işaret ediyor.
"Betam olarak üçüncü çeyrek büyümesi için ilk tahminimizi önümüzdeki günlerde kamuoyu ile paylaşacağız."
