İstanbul, 5 Şubat (DHA) - Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Şubat 2018 Dönem Raporu’nun sonuçlarına göre, Ocak ayında yüzde 1.02 olarak açıklanan enflasyon en çok emeklileri etkiledi.
BİSAM'dan yapılan açıklamada, "TÜFE’deki yıllık artış, işteki statüye göre, en yüksek ücretsiz aile işçileri için gerçekleşti; ücretsiz aile işçilerinin enflasyonu yüzde 11.5 oldu" denildi ve şu değerlendirme yapıldı:
"Mesleğe göre ise profesyonel meslek grupları için yıllık enflasyon yüzde 11.8 olarak gerçekleşti.
"Enflasyon düzenli ücretlilerde yıllık olarak yüzde 11 olarak hissedildi.
"Enflasyon toplumun her kesimini yaptıkları harcamalara göre farklı olarak yansıyor.
"Örneğin gıda fiyatlarındaki artış dar gelirliyi daha fazla etkiliyor.
"Nitekim farklı gelir gruplarına ve statüye sahip olan kesimler, fiyat atışlarını farklı düzeylerde hissediyor.
"Tüm gelir grupları için tek bir Tüketici Fiyat Endeksi açıklanıyor.
"Bunun bir sonucu olarak yaşadığımız enflasyon resmi enflasyon ile uyumsuzluk gösteriyor."
Ocak ayı enflasyonu grupların yaptıkları harcamalara göre en fazla emekliyi etkilediği vurgulanan açıklamada, "Emeklinin enflasyonu ocak ayında yüzde 1.33 oldu. En yoksul yüzde 20’lik kesim ile çalışmayanlar enflasyonu yüzde 1.24 olarak hissetti. Bu veriler resmi istatistiklere yansımadı" denildi.
BİSAM tarafından farklı gelir grupları için yapılan enflasyon hesaplamasına göre, enflasyon çeşitli gelir ve tüketim grupları için farklı sonuçlar yaratıyor. Buna göre;
1) Ocak 2003-Ocak 2018 dönemleri arasında genel TÜFE yüzde 249 artış gösterirken bu oran düzenli ücretlilerde yüzde 278,
2) Yevmiyeli çalışanlar için yüzde 294,
3) Emekli aylığı ile geçinenlerde yüzde 283,
4) Nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesiminde yüzde 289 oldu. En zengin yüzde 20’lik dilim için ise enflasyon yüzde 273 olarak gerçekleşti.
BİSAM açıklamasında, "Enflasyon hesaplaması yoksulu daha da yoksullaştırdı" denilerek şu verilere yer verildi:
"BİSAM Ocak 2003-Ocak 2018 dönemlerine göre gizli yoksullaşma oranlarını da hesapladı.
"Gizli yoksullaşma genel enflasyon rakamları ile farklı gelir gruplarının enflasyonlarının arasındaki farktan kaynaklanan ve kayıtlara yansımayan yoksullaşma düzeyini ortaya koyuyor.
"Buna göre son 15 yıllık dönemde (Ocak 2003-Ocak 2018) gizli yoksullaşmayı en yoğun olarak yaşayanlar; - - işteki duruma göre yüzde 13 ile yevmiyeliler,
- temel gelir kaynağına göre yüzde 11.6 ile nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar oldu.
"Enflasyon nedeniyle yaşanan gizli yoksullaşma, en yoksul yüzde 20 için yüzde 11.4 seviyesinde gerçekleşti. "Buna karşın en zengin yüzde 20 için gizli yoksullaşma yüzde 6.8 oldu."
Aynı zamanda "enflasyon sepetinde her yıl müdahaleye olanak tanıyan yöntemin" sonuçların güvenilirliği açısından "soru işaretlerine neden olduğu" vurgulanan açıklamada, "Dar gelirli için ağırlığı son derece önemli olan kira ve gıdanın, sepetteki ağırlığının sistematik olarak azalması enflasyon verileri üzerinden yaşanan tartışmaları artırmaktadır" denildi ve şu önerilere yer verildi:
1) Ücret artışlarında dar gelirlileri dikkate alınacak ayrı bir endeks oluşturulmalıdır.
2) Toplum tarafından yaygın olarak kullanılmadığı halde, yüksek değer taşıdığı için enflasyonu önemi oranda etkileyen ürünlerin mal sepetindeki ağırlığı gözden geçirilmeli, teknolojik gelişmeye koşut olarak fiyatları sürekli olarak gerileyen ürünler gelir gruplarının tüketim ölçütleri üzerinden ele alınmalıdır.
3) Her türlü sübjektif müdahaleye açık olan yıllık sepet değişiminden vaz geçilmeli. Sepetteki değişiklikler 3’er yıllık dönemler halinde gerçekleştirilmelidir.
4) İstatistik konseyinin kapsamı genişletilerek emek örgütlerinin katılımı ve denetimi sağlanmalıdır.
5) Hükümetin TÜİK’e müdahalesi anlamına gelecek yaklaşımlardan ve söylemlerden uzak durulmalıdır.
6) Enflasyon hesaplamasında araştırma kapsamında belirtilen unsurlardan kaynaklı olarak yaşanan gelir kayıpları giderilmelidir.
BİSAM açıklamasına göre hesaplamalar;
- TÜİK Tüketim Harcamaları İstatistikleri
- TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi Harcama Gruplarına Göre Endeks Sonuçları üzerinden, farklı harcama gruplarının tüketim kalıpları dikkate alınarak, enflasyon kalıpları oluşturuluyor, bu kalıplar üzerinden farklı gruplara göre enflasyon verileri hesaplanıyor.
Gizli yoksullaşma oranı resmi TÜFE verileri ile farklı gruplar için hesaplanmış enflasyon oranlarındaki fark dikkate alınarak belirleniyor. (Frafik - Tablo)
