(DHA) - Türkiye’de enerji dönüşümü konusunda çalışan düşünce kuruluşu SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi, “Türkiye’de Enerji Dönüşümünün Finansmanı” başlıklı raporunda, Türkiye enerji sektörünün dönüşümünün devamı için yıllık ortalama 5.3 - 7 milyar dolarlık bir yatırım ihtiyacı olduğu tahmin edilirken, yıllık ortalama 3.6 – 4.5 milyar dolarlık finansman gerekeceği hesaplandı.
Enerji ve finans dünyasının önde gelen isimlerinin katıldığı toplantının açılış konuşmasını yapan SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Değer Saygın, “Geçmiş döneme bakıldığında Türkiye’de enerji dönüşümünde yıllık ortalama 3,4 milyar dolar yatırım ve yaklaşık 2 milyar dolar finansmanla önemli yol kat edildiğini görüyoruz. Önümüzdeki dönemde dönüşen ve değişen ihtiyaçlara yönelik yeni adımlar atılmasıyla bu sürecin ilerleyeceğini düşünüyoruz” dedi.
Ardından söz alan SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Kıdemli Enerji Analisti Yael Taranto ise rapora ilişkin olarak “Türkiye’nin yatırım potansiyeli, yerel bankaların deneyimi ve enerji sektörünün gelişkinliği, dünyada ise iklim taahhütlerindeki artışla birlikte konjonktürel belirsizlikler aşıldığında enerji dönüşümü ihtiyaçları için finansal kaynaklara ulaşılabileceği ortaya konuluyor” dedi.
Rapora göre, Türkiye’nin toplam enerji talebi 2002 - 2018 döneminde yüzde 90’ın üzerinde arttı. Talebi karşılamak üzere enerji yatırımları artarken, beraberinde enerji ithalatı da yükseldi. Bununla birlikte Haziran 2019 itibarıyla toplam kurulu elektrik üretim kapasitesi 90.4 GW’a ulaştı. Yenilenebilir kaynaklar ise toplam kurulu kapasitenin yaklaşık yarısını oluşturdu. Enerji verimliliğinin önemli bir göstergesi olan birincil enerji yoğunluğu endeksinde ise diğer ülkelere kıyasla daha yavaş gelişme gösterilirken, yıllık bazda ortalama yüzde 1.65 iyileşme sağlandı.
Enerji dönüşümünde yatırım ve finansman ihtiyacı artacak
Çalışmaya göre, 2004-2018 döneminde enerji yatırımları finansmanında en önemli kaynak yurtiçi ve yurtdışı finansal kuruluşlar oldu. 2018 sonunda yurtiçi bankalardan enerji sektörüne sağlanan finansman, gayri nakdi krediler dahil, 45.4 milyar dolara ulaştı. Yurtdışı finansal kuruluşlardan da doğrudan özel sektör enerji yatırımlarına 12 milyar dolar düzeyinde kredi sağlandı.
Raporda, 2002-2018 döneminde enerji yatırımlarının yıllık ortalama tutarı 5.5-6 milyar dolar, finansmanı 3.5-4 milyar seviyesinde, enerji dönüşümü yatırımlarında yıllık ortalama yatırımların 3.4 milyar dolar ve finansman tutarının 2.1 milyar dolar seviyesinde olduğu belirtildi.
Araştırmada, 2007-2018 döneminde enerji sektörünün toplam sabit sermaye yatırımları içindeki payının yüzde 2.3 olduğu, bankacılık kredileri içindeki payının ise yüzde 7.0’ye yaklaştığı belirtildi. Orta-uzun vadeli borçlar dikkate alındığında ise payın yüzde 10 civarında olduğu hesaplandı.
Raporra göre, yatırımlar 2030’a kadar yenilenebilir enerjinin elektrik üretimi içindeki payının yüzde 50’ye yükselmesini, ayrıca enerji verimliliğinde ‘Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı 2017-2023’ hedeflerine ulaşılarak 2030’a dek bu seviyenin muhafaza edilmesini sağlayacak.
Raporda ayrıca Türkiye’nin enerji sektörünün dönüşümü için ihtiyaç duyulacak yatırım ve finansmanın karşılanması için gereken eylem ve önlemler, çalışma kapsamında yapılan paydaş görüşmeleri doğrultusunda birer eylem alanı halinde ifade edildi. Raporda enerji dönüşümünün finansmanını desteklemek üzere şu beş eylem alanı önerildi:
- Enerji dönüşümü perspektifinin ve piyasa mekanizmasının güçlendirilmesi
- Finansman kaynaklarının çeşitlendirilmesi
- Enerji verimliliği finansmanının artırılması
-Yenilenebilir enerji finansman modellerinin geliştirilmesi
- Dağıtık yenilenebilir enerji sistemlerinin finansman modellerinin geliştirilmesi
SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Yönlendirme Komitesi Başkanı Selahattin Hakman, “Enerjide karbonsuzlaşma, teknolojik ilerlemeler, ölçeklerin küçülmesi, tasarrufun gelir kadar önem kazanması finansman için de belirleyici oluyor. Tüm bu değişimlerin sektör paydaşlarıyla koordinasyon halinde finansman yapılarına yansıtılması sürecin devamı için önem taşıyor” dedi.
