2026 yılında euroya geçerek Avrupa Birliği'ne (AB) ekonomik entegrasyonunu tamamlamayı hedefleyen Bulgaristan, yüksek enflasyon ve bütçe açığı gibi yapısal ekonomik sorunlarla karşı karşıya.
AB'de 2002'den bu yana dolaşımda olan ortak para birimi euroyu, bazı ülkeler ekonomik kriterleri karşılayamadığı için, bazıları ise siyasi tercihler nedeniyle henüz kullanmıyor. Euroya geçiş için AB ülkelerinin Maastricht Kriterleri'ni karşılaması gerekiyor. Bu kriterler; düşük enflasyon, sağlam kamu maliyesi, istikrarlı döviz kuru ve düşük borçlanma maliyetleri gibi ekonomik şartları içeriyor.
Ocak 2024’te Schengen Bölgesi'ne katılan Bulgaristan, ekonomik entegrasyon sürecini tamamlamak için euroya geçişi de gündemine aldı. Ocak ayında göreve gelen Bulgaristan Başbakanı Rosen Jelyazkov, euroya geçişin hükümetin öncelikli hedeflerinden biri olduğunu açıklamıştı. "2025 yılı bütçesi, euroya geçiş hedefi doğrultusunda şekillendirilecek." diyen Jelyazkov, bu süreçte reformlara hız verileceğini vurgulamıştı.
Ekonomistler temkinli yaklaşıyor
Ekonomistler, Bulgaristan’ın Maastricht Kriterleri’ni karşılamasının henüz net olmadığını belirtiyor. Güneybatı Neofit Rilski Üniversitesi Ekonomi Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ganço Gançev, ülkenin enflasyon oranı açısından sıkıntılar yaşadığını dile getirerek, "Bulgaristan Merkez Bankası’na göre, Bulgaristan yakın zamanda bu kriteri yerine getirebilir fakat bütçe açığı konusunda belirsizlik devam ediyor." dedi.
Gançev’e göre kamu harcamalarının kontrol altına alınması ve yatırım programlarının daraltılması gerekiyor. En büyük endişelerden biri ise euroya geçiş sonrası yaşanabilecek enflasyon artışı. Gançev, geçiş sürecinde fiyatların spekülatif olarak yükselebileceğini fakat yetkililerin bu süreci yönetebileceğini belirtti.
Öte yandan Ekonomi ve Politika Uzman Kulübü Genel Yayın Yönetmeni ve Ekonomist Georgi Vuldzhev, Bulgaristan’ın 2026’da euroya geçmesinin zor olduğunu düşünüyor.
Bulgar halkı euroya sıcak bakmıyor
Kamuoyu yoklama şirketi Myara tarafından yapılan bir ankete göre, Bulgaristan halkının yüzde 57’si euroya geçişe karşı çıkıyor. Ankete katılanların yüzde 40’ı ülkenin "asla euro kullanmaması gerektiğini" düşünürken, sadece yüzde 25’i "1 Ocak 2026’da geçiş yapılmalı" yanıtını verdi.
Halkın en büyük endişesi, euroya geçişin fiyatları artırması ve ekonomik dalgalanmalara yol açması. Uzmanlara göre, euroya geçişle birlikte enflasyonda geçici artışlar yaşanabilir.
Euroya en son Hırvatistan geçti
Euro, ilk olarak 1 Ocak 1999'da muhasebe birimi olarak kullanıldı ve 1 Ocak 2002'de fiilen dolaşıma girdi. Başlangıçta Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, Lüksemburg, Finlandiya, İrlanda ve Portekiz tarafından benimsenen euro, zaman içinde daha fazla ülke tarafından benimsendi. En son 2023’te Hırvatistan euroya geçti.
Euroyu resmi para birimi olarak kullanan ülkeler dışında, Andorra, San Marino, Monako ve Vatikan da euroyu ulusal para birimi olarak kabul ediyor. Bu ülkeler, AB üyesi olmamalarına rağmen AB ile yaptıkları anlaşmalar sayesinde euroyu kullanabiliyor ve sınırlı da olsa madeni para basabiliyor.
Bulgaristan’ın önünde hangi engeller var?
Euro Bölgesi'ne katılım için ülkelerin belirli ekonomik koşulları sağlaması gerekiyor. Bu kriterlerin başında enflasyon oranının, AB'deki en düşük enflasyona sahip üç ülkenin ortalamasından 1,5 puan fazla olmaması geliyor.
Bunun yanı sıra, bütçe açığının gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranının yüzde 3’ü aşmaması gerekiyor.
Euroya geçiş için bir diğer kritik unsur ise kamu borcunun GSYH’nin yüzde 60’ını aşmaması. Bulgaristan, şu an bu kriteri karşılıyor olsa da, ekonomik belirsizlikler nedeniyle kamu borcunun sürdürülebilirliği tartışmalı hale geliyor.
Döviz kuru istikrarı da euroya geçiş sürecinde önemli bir etken olarak öne çıkıyor.
Son olarak, uzun vadeli faiz oranlarının, AB'nin en düşük faiz oranına sahip üç ülkesinin ortalamasından 2 puan fazla olmaması isteniyor.
