Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında geliştirdiği Mekansal Veri Analiz (MEVA) Sistemi ile bu yıl içinde el değiştiren 16 binden fazla taşınmazı tarayarak, tapu beyanı ile gerçek değer arasında fark tespit edilen işlemler için 9 bin 150 kişiden açıklama talep etti.
Gayrimenkullerin satış veya kiralama yoluyla gelir oluşturduğu işlemlerle ilgili vergisel yükümlülüklerin takibi amacıyla devreye alınan MEVA Sistemi, GİB Teknoloji ekiplerince coğrafi bilgi sistemi temelli yazılım altyapısıyla geliştirildi.
Sistem, GİB bünyesindeki beyanname, bildirim ve yoklama verilerinin yanı sıra Tapu ve Kadastro, ikametgâh ve yapı belgeleri, banka kredi bilgileri, gayrimenkul ilanları ve değerleme raporları gibi pek çok kaynaktan elde edilen verilerle çalışıyor. Bu bilgiler hem harita tabanlı görsel analizle sorgulanabiliyor hem de çeşitli algoritmalarla bir taşınmazın gerçek alım satım ve kira bedeli tahmin edilebiliyor.
Sistem, gerçek piyasa değerine en yakın tespitleri yaparak, denetim süreçlerine yön veriyor. Kısa süre önce 81 ildeki defterdarlıklarda kullanılmaya başlanan MEVA, bu birimlerde kurulan özel ekiplerce aktif şekilde analiz ve kontrol aracı olarak işletilmeye başlandı.
Son 2-3 ay içinde gerçekleşen satışlar, sistem üzerinden analiz edilerek tapuda gösterilen bedelle gerçek bedel karşılaştırıldı. Gerçek değerin altında gösterilen taşınmazlar tespit edilip, alıcı ve satıcılardan açıklama istendi. Açıklamada bulunan kişiler, herhangi bir cezai yaptırım uygulanmadan, pişmanlık hükümlerinden yararlanarak eksik ödenen tapu harçlarını yatırma imkânı buldu. Gönüllü uyum göstermeyenler ise vergi incelemesine sevk edildi.
İlk aşamada 5,9 milyar TL’lik matrah artışı sağlandı
Defterdarlıkların yürüttüğü çalışmalar neticesinde, analiz edilen 16 binden fazla taşınmaz için tapu beyanı ile piyasa değeri arasında fark tespit edildi. Bu kapsamda 9 bin 150 kişiden açıklama istendi.
Şu ana kadar 2 bin 475 kişi, gönüllü uyum kapsamında, toplam 5,9 milyar liralık alım satım bedeli artışı üzerinden, 113,9 milyon liralık tapu harcını cezasız olarak ödedi. Pişmanlıktan yararlanmayanlar hakkında ise vergi inceleme süreci başlatıldı. Bu durumda olanlardan eksik ödenen harçların yüzde 25 vergi ziyaı cezasıyla tahsil edilmesi gerekecek.
“Kira gelirleri de tespit edilecek”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, uygulamanın kısa süre içinde tüm Türkiye genelinde yaygınlaştırılacağını ve her vergi dairesinin sorumluluğundaki alanlarda harita üzerinden anlık veri analizine ulaşabileceğini aktardı.
Şimşek, şu ifadeleri kullandı:
“Böylece her vergi dairesi, sorumlu olduğu alan içindeki tüm gayrimenkulleri harita üzerinden birçok bilgiye anında ulaşarak takip edebilme imkânına kavuşacak. Bu sayede alım satım işlemlerinin gerçek değerler üzerinden yapılmasının yanı sıra, kiraya verilerek gelir elde edilen ve beyanname verilmesi gereken gayrimenkuller de kolaylıkla tespit edilerek gerekli işlemler hızlıca yapılabilecek.
Gayrimenkul alım satım işlemlerinde tapuda gerçek satış bedelinden daha düşük bedel üzerinden işlem yapanlar, kendilerinden açıklama istenmesini beklemeden, harçlarını pişmanlık hükümlerinden yararlanarak cezasız şekilde ödeyebilir.
MEVA uygulamasıyla doğru ve gerçek değerler üzerinden işlem yapılması sağlanarak, kayıt dışılığın azaltılması ve gönüllü uyumun artırılması hedefleniyor.”
