Ülkemizde bazı şirketler vardiyalı bir sistemle faaliyetlerini sürdürürken bu şirketlerde çalışan kadınların ise bazı hakları bulunuyor. İşte gece vardiyasında çalışan kadın işçilerin temel hakları...
4857 Sayılı İş Kanunu’na göre, saat 20.00’de başlayarak sabah 06.00’ya kadar geçen dönemdeki çalışmalar “gece çalışması” olarak kabul ediliyor. Cinsiyeti fark etmeksizin işçilerin gece çalışmaları ise 7,5 saati aşamıyor.
Turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti ve petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamında yürütülen işlerde ise işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yapılabiliyor.
Bu şartlar, tüm işçileri kapsayan kurallar olarak kayıtlara geçerken, kadın işçilerin ise gece çalıştırılma koşulları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2013 yılında yayımladığı yönetmelik ile farklılık gösteriyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın aktardığına göre gece vardiyasında çalışacak kadınların temel hakları ise şöyle sıralanıyor:
Çalışanın yazılı onayı
Yönetmeliğe göre, kadın çalışanların gece 7,5 saatten fazla çalıştırılabilmesi sadece turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü iş yerlerinde faaliyet gösteren alt işverence yürütülen işlerde kadın çalışanın yazılı onayının alınması şartıyla mümkün oluyor.
Servis zorunluluğu
Belediye sınırları dışındaki her türlü iş yerleri ile belediye sınırları içinde olmakla birlikte vardiya değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan iş yerlerinde gece çalıştırılan kadınlara işverence servis hizmeti sağlanması gerekiyor.
Gece vardiyalarında kadın işçi çalıştırmak isteyen işverenler, gece çalıştırılacak kadınların isim listelerini iş müfettişlerince yapılan denetimlerde göstermek üzere saklamakla yükümlü oluyor.
Birden fazla vardiya ile çalışılan işlerde ise bir hafta gece çalıştırılan işçiler sonraki hafta gündüz çalıştırılmak zorunda oluyor. Burada vardiyası değiştirilen işçi ise kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer vardiyada çalıştırılamıyor.
Sağlık raporu
Kadın işçilerin gece vardiyasında çalıştırılabilmesi için ayrıca işe başlatmadan önce gece çalışmasında sakınca olmadığına dair iş yeri hekiminden sağlık raporu alınması gerekiyor. Ayrıca iş yeri hekimince belirlenen düzenli aralıklarla çalışanın özel durumu, iş yerinde maruz kalınan sağlık ve güvenlik riskleri dikkate alınarak sağlık muayenesinin yapılarak gece çalışmaya devam edip etmeyeceğine karar verilmesi gerekiyor.
Eşi de gece vardiyasında çalışan kadınlara kolaylık
Kadın işçinin kocası da aynı iş yerinde veya başka bir iş yerinde gece vardiyasında çalışıyorsa, kadın işçinin talep etmesi halinde gece vardiyaları eşinin çalıştığı gece vardiyası ile çakışmayacak şekilde düzenlenebiliyor. Karı koca aynı iş yerinde çalışıyorlarsa, talep etmeleri halinde aynı vardiyada da çalıştırılması sağlanabiliyor.
Hamile kadınlar gece vardiyalarında çalıştırılmıyor
Kadın işçiler, gebe olduklarına dair doktor raporu aldıkları tarihten itibaren doğuma kadar, çocuk emziren kadınlar ise doğum tarihinden başlamak üzere bir yıl süreyle gece vardiyalarında çalıştırılmıyor.
Emziren kadın çalışanlarda bir yıllık gece çalışma yasağı, anne veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğu yönünde iş yeri hekimince rapor verilmesi halinde 6 ay daha uzatılıyor.
Aykırılıklara 14 bin 740 lira para cezası uygulanıyor
İş Kanunu’nun 73. maddesi uyarınca çıkartılan Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenlere 2024 yılında 14.740 TL para cezası uygulanıyor. Mevzuata aykırı şekilde çalıştırılan işçiler iş akdini haklı fesih yaptıklarında kıdem tazminatını da talep edip ayrılabiliyor.
