Reklam Kurulu, 13 Mart tarihli toplantısında ele aldığı 141 dosyadan 131’ini mevzuata aykırı bularak toplamda 32 milyon 481 bin 507 lira tutarında idari para cezası uygulanmasına karar verdi. Toplantı sonucunda yalnızca bir dosya hakkında tedbiren durdurma kararı alınırken, beş dosyada da erişim engeli tedbiriyle tüketici mağduriyetlerinin önüne geçilmesi hedeflendi.
Tüketicinin ekonomik tercihlerini etkileyen tanıtımlar ve pazarlama uygulamalarının denetlendiği toplantıda hazır giyim, teknoloji ve otomotiv sektörlerine ait reklamlar öne çıktı. Özellikle indirimli satış kampanyalarındaki yanıltıcı fiyatlamalar, ürün özelliklerinin gerçeği yansıtmayan şekilde sunulması ve sıfır faiz iddiası taşıyan kredi reklamlarına dair tespitler dikkat çekti.
Hazır Giyim Sektöründe Sahte İndirim Denetimleri
Hazır giyim sektöründe gerçekleştirilen denetimlerde, gerçeğe aykırı belirlenen yüksek fiyatlar üzerinden oluşturulan indirim algısıyla tüketicinin karar mekanizmasını etkileyen tanıtımlar incelendi. Reklam Kurulu tarafından yürütülen bu denetimler neticesinde mevzuata aykırılığı tespit edilen sekiz dosya hakkında toplam 4 milyon 800 bin lira idari para cezası uygulandı. Tüketicinin iradesini baskılayan, indirimin gerçekte olduğundan daha fazla olduğu izlenimi yaratan veya indirimin kısa süreliliğiyle acele karar almaya zorlayan kampanyaların, hem tüketici refahını hem de ülke ekonomisinde adil rekabet ortamını olumsuz etkilediği değerlendirildi.
“Bu denetimlerle, gerçeğe aykırı belirlenen yüksek fiyatlar üzerinden oluşturulan sahte indirim algısıyla tüketici tercihlerinin manipüle edilmesinin önlenmesi, gerçeğinden daha yüksek indirim yapıldığı veya indirimin düşünmeye fırsat vermeyecek kadar kısa süre için geçerli olduğu algısı oluşturulması gibi tüketici iradesini baskı altına alan pazarlama uygulamalarının tüketici refahına olumsuz etkisinin azaltılması, haksız rekabetin ülke ekonomisine olumsuz etkisinin önlenmesi yoluyla tüketicinin korunması amaçlanmaktadır.”
Teknoloji ve Otomotivde Gerçeği Yansıtmayan Özellik Tanıtımları
Teknoloji sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın, aynı kategori altındaki tüm cep telefonu modellerinin özel bir uygulamaya sahip olduğu izlenimi oluşturacak şekilde tanıtım yaptığı belirlenirken, bu kategorideki bazı modellerin aslında belirtilen özelliğe sahip olmadığı ve bu bilgiye reklam içerisinde yer verilmediği tespit edildi. Satın alma kararını doğrudan etkileyebilecek nitelikteki bu bilgi eksikliği nedeniyle tüketiciler, gerçeği yansıtmayan bir ana mesajın etkisiyle yönlendirilmiş oldu. Reklamlarda ana vaadin istisnası niteliğindeki bilgilerin yer almaması, Kurul tarafından aldatıcı ve yanıltıcı bulunarak idari yaptırım kararına konu edildi.
Diğer yandan bir otomotiv firmasının, çevrim içi video paylaşım ve sosyal medya platformlarındaki Türkiye hesapları üzerinden tanıttığı otomobil modeli için yayımladığı "ses tanıma özelliği" temalı videoda, ilgili donanımın Türkiye altyapısında desteklenmediği ve bu nedenle aktif olarak kullanılamadığı belirlendi. Bu durumda, reklamın sunduğu ana vaadin gerçeği yansıtmadığı ve tüketicileri yanıltıcı nitelikte olduğu gerekçesiyle söz konusu reklamlara yönelik idari yaptırım uygulandı.
Sıfır Faizli Kredi Vaatlerinde Tüketici Yanıltması
Otomotiv sektöründe "yüzde sıfır faiz" söylemiyle yürütülen kampanyalara yönelik incelemelerde, bazı tanıtımlarda tüketicinin peşin faiz yükü altına girmesine rağmen reklamın ana mesajında yalnızca “yüzde sıfır faiz” ifadesine yer verildiği tespit edildi. Bu durum, tüketicinin ekonomik davranış biçimini etkileyen bir unsur olan faiz oranı hakkında yanıltıcı bilgi verilmesi sonucunu doğurdu. Aynı zamanda, bu reklamların hiçbirinde toplam kredi maliyetini yüzdesel olarak gösteren yıllık ya da aylık maliyet oranlarına yer verilmediği belirlendi. Kurul, bu eksikliklerin, tüketicilerin en uygun kredi teklifini seçme hakkını ve sektörde adil rekabet koşullarını ihlal ettiği kanaatiyle reklamlara yönelik tedbiren durdurma kararları aldı.
“Bu kapsamda otomotiv sektöründe 'peşin faiz ödemesi' olmasına karşın reklamın ana mesajında kredi faiz oranının 'yüzde sıfır' olarak belirtildiği, tüketicilerin satın alma kararını etkilemek amacıyla reklamın ana mesajında peşin faiz nedeniyle tüketicinin faiz yüküne katlanmasına karşın tanıtımların sıfır faizli yapılarak tüketici tercihlerinin manipüle edildiği tespit edilmiştir. Ayrıca faiz oranının yer aldığı reklamlarda tüketicilerin en uygun kredi teklifini seçebilmesi ve sektörde adil rekabetin sağlanabilmesi için belirtilmesi zorunlu olan kredinin toplam maliyetini yüzdesel olarak gösteren yıllık ve aylık maliyet oranlarına yer verilmediği, diğer yandan 'yüzde sıfır faiz' gibi tüketicilerin ekonomik davranış biçimini etkileyen ana vaadin gerçeği yansıtmadığı tespit edilmiş ve tüketicileri yanıltıcı olduğu değerlendirilen söz konusu reklamların tedbiren durdurulmasına karar verilmiştir.”
Ayakkabı Ürünlerinde Eksik İçerik Bilgilendirmesi
Kurul, yurt dışı internet sitelerinde yayınlanan ürün tanıtımlarında domuz derisi kullanıldığı bilgisine yer verilmiş olmasına rağmen Türkiye'deki satış sayfalarında yalnızca "deri" veya "doğal deri" gibi ifadelerin kullanıldığını tespit etti. Ürünün içeriği hakkında tüketicinin eksik bilgilendirilmesi sonucunu doğuran bu durum, dört ayrı firma için durdurma kararı verilmesiyle sonuçlandı. Bununla birlikte toplam 3 milyon 457 bin 160 lira tutarında idari para cezası da uygulandı.
“Türkiye'de satışa sunulan bazı ayakkabıların yurt dışı internet sitelerinde yayınlanan tanıtımlarında, ürün bileşeninde domuz derisi kullanıldığı belirtilmesine rağmen Türkiye'deki satış sayfasındaki ürün açıklamalarında 'deri', 'doğal deri' gibi ifadelerin kullanıldığı tespit edilmiştir.”
