İran’daki aşırı ucuz petrol, yetkililerin sübvansiyonları kaldırma baskısıyla karşılaşmasına yol açtı.
Yüksek devlet sübvansiyonları nedeniyle akaryakıt fiyatları İran’da litre başına 0,03 dolardan başlıyor. Akaryakıt fiyatları ABD’de 1,10 dolar, İngiltere’de 1,88 dolar, Türkiye’de ise güncel fiyatlarla yaklaşık 1,40 dolar seviyesinden satılıyor.
Akaryakıt fiyatının yüksek rakamlara satıldığı ülkelerde bunun enflasyonu artırıcı etkisinden şikayet edilirken, İran’da tam tersi bir durum yaşanıyor.
Buna göre İran’daki aşırı ucuz pompa satış fiyatının, ithalatın artması nedeniyle oluştuğu belirtilirken, devleti büyük zarara soktuğu öne sürülüyor. İddialara göre siyasetçiler ise halkı karşısına almamak için akaryakıt fiyatlarını artırmayı gündeme getirmeye çekiniyor.
Yaptırımlar büyük sorun yaratıyor
İngiliz Financial Times gazetesinin aktardığına göre, petrol zengini İran’ın yaptırımlar nedeniyle arzı sadece yurt içi rafinaj kapasitesiyle sınırlı kalıyor.
Öte yandan İran, ucuz petrol konusunda Libya ve Venezuela ile rekabet etmeye devam ediyor. Ancak İran Devlet Başkanı Ebrahim Raisi, ABD yaptırımlarının vurduğu bir ekonomideki sorunları çözmekle de mücadele ediyor.
Geçtiğimiz günlerde İran’da artan talebin yarattığı sorunlar ise yetkilileri on yıl sonra ilk kez stratejik rezervlerini kullanmaya ve petrol ithal etmeye zorlamıştı.
İranlı yetkililer, rafine yakıt talebinin mart ayından bu yana beşte bir oranında arttığını, ancak rafinaj kapasitesi üzerindeki sınırlamaların daha fazla ham petrolü akaryakıta dönüştürmeyi engellediğini söylemişti.
Sübvansiyolar büyük mali zarara yol açıyor
İran’da ithal edilen akaryakıt, serbest piyasa fiyatlarından satın alınırken daha sonra tüketicilere çok daha düşük bir fiyattan sunuluyor. Bu da çok büyük bir mali kayba neden oluyor. Yaşanan bu fiyat baskısı nedeniyle İranlıların yıllardır alıştığı ultra ucuz akaryakıt döneminin ise sona erebileceği düşünülüyor.
Milletvekili Mohammad-Reza Mir-Tajeddini ise son olarak bu hafta İran basınına yaptığı açıklamada, yakıt sübvansiyonlarının şu anda ülkenin toplam kalkınma bütçesinden üç kat fazla olduğunu, ancak kimsenin akaryakıt fiyatını yükseltme konusunda konuşmaya cesaret edemediğini söyledi.
