Küresel doğrudan yabancı yatırımlar geçen yıl yüzde 11 ile düşüş eğilimini ikinci yıla taşıdı.
Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret ve Kalkınma Kuruluşunun (UNCTAD), "Dünya Yatırım Raporu 2025", uluslararası liderlerin kalkınma ihtiyaçları ve sermaye akışları arasında giderek açılan makası ele alacağı Dördüncü Kalkınma İçin Finansman Konferansı (FFD4) öncesinde yayımlandı.
Rapora göre küresel doğrudan yabancı yatırımlar geçen yıl yüzde 11 azalışla 1,53 trilyon dolar oldu ve üst üste ikinci yılda geriledi. Bu düşüş, dünyada üretken sermaye akışlarındaki yavaşlamanın derinleştiğini teyit etti.
Küresel doğrudan yabancı yatırımlardaki düşüş, büyük ölçüde gelişmiş ekonomilere giden sermaye akışlarındaki yüzde 22 azalmadan kaynaklandı. Bu ekonomilerde, geçen yıl 664 milyar dolar doğrudan yabancı yatırım gerçekleşti.
Gelişmiş ekonomiler arasında Kuzey Amerika bu eğilimin dışında kaldı ve bu bölgede doğrudan yabancı yatırımlar yüzde 23 artışla 343 milyar dolar oldu. Bu miktarın 279 milyar doları ABD'de gerçekleşti.
Dijital ekonomi yatırımlarda umut vadediyor
Sıfırdan doğrudan yabancı yatırımlar 2024'te istikrar görülmesine rağmen, çoğunlukla altyapı yatırımları için kilit önemde olan uluslararası proje finansmanı yüzde 24 düştü. Bu gerilemede, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamındaki yenilenebilir enerji, ulaşım ve sulama alanındaki yatırımların azalması belirleyici oldu.
Dijital ekonomiye yönelik doğrudan yabancı yatırımlar yüzde 14 artış gösterdi. Bu artışa, bilgi ve iletişim teknolojileri, dijital hizmetler ve yarı iletken sektörleri öncülük etti.
UNCTAD, bu yıla ilişkin uluslararası doğrudan yabancı yatırımlar için görünümün negatif olduğu uyarısında bulundu. Ticaret gerilimleri doğrudan yabancı yatırım beklentilerine ilişkin çoğu göstergenin aşağı yönlü revize edilmesine yol açarken, gümrük tarifeleri yatırımcılar için ciddi bir belirsizlik yarattı.
Bu nedenle, 2025'in ilk çeyreğine ilişkin öncü veriler, işlem ve proje sayılarında rekor düzeyde düşük bir faaliyet seviyesini gösteriyor.
Yatırımlar, küresel kalkınma hedeflerinin karşılanmasından oldukça uzak
Raporun önsözünde görüşlerine yer verilen BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, dünyanın işbirliğini derinleştirmesi ve fırsatları genişletmesi gereken bir dönemde bu durumun tam tersine tanıklık edildiğini belirterek, "Küreselleşme zayıflıyor ve bunun sürdürülebilir kalkınma üzerindeki sonuçları son derece ciddi. Altyapı yatırımları yavaşlıyor, sanayi yatırımları baskı altında. En çok ihtiyacı olan gelişmekte olan ülkeler, geride bırakılıyor." ifadelerini kullandı.
Tırmanan ticaret gerilimleri, siyasi belirsizlik ve jeopolitik ayrışmaların yatırım ortamını daha da kötüleştirme riski taşıdığı uyarısında bulunan Guterres, "Dijital ekonomi, bu karamsar manzara içinde bir umut ışığı olarak öne çıkıyor ancak bu alandaki büyüme hala büyük eşitsizlikler içeriyor. Dijital altyapıya yatırım yapmak, dijital uçurumu kapatmak açısından hayati öneme sahip. Bugün her zamankinden daha fazla, daha dirençli ve sürdürülebilir bir dünya için birlikte hareket etmeye ihtiyacımız var." çağrısında bulundu.
UNCTAD Genel Sekreteri Rebeca Grynspan da sistemin sermayeyi ihtiyaç duyulan yerler yerine en kolay ulaştığı bölgelere yönlendirmeye devam etmesi nedeniyle çok sayıda ekonominin yatırımlarda geri kaldığına dikkati çekti.
Bu durumun değiştirilebileceğini kaydeden Grynspan, "Kamu ve özel yatırımları kalkınma hedefleriyle uyumlu hale getirir ve sisteme güveni yerleştirirsek, hem iç hem de dış piyasalar ölçek, istikrar ve öngörülebilirlik sağlayabilir. Böylece bugünkü dalgalanmalar, yarının fırsatlarına dönüşebilir." değerlendirmesinde bulundu.
