İktisatçi Mahfi Eğilmez, borsada değeri hızla düşen bir hisse senedinin anlık gösterdiği yükselişi tanımlamak için kullanılan "ölü kedi sıçraması" terimini sanayi üretimi ve imalat sanayi kapasite kullanımı verileri üzerinde açıkladı.
Ekonomist Mahfi Eğilmez, sanayi üretimindeki hareketliliği “ölü kedi sıçraması” benzetmesiyle değerlendirdiği bir yazı kaleme aldı.
Sanayi üretimi, BIST-Sanayi Endeksi ve kapasite kullanım oranı verilerini değerlendirerek, sanayi sektörünün 2025 yılı başında ivme kaybettiğine dikkati çeken Eğilmez, sanayi üretiminde yaşanan geçici sıçramaların, finans piyasalarında kullanılan "ölü kedi sıçraması" kavramını akla getirdiğini belirtti.
Eğilmez’in konuya ilişkin paylaşımı şöyle oldu:
"“Ölü kedi sıçraması” finans piyasalarında görülen bazı hareketleri tanımlamakta kullanılan bir deyimdir. Bu deyim, ölü bir kedinin bile yüksekten düşüp yere çarptığı andaki sıçramasına bakarak onun canlı olduğunun sanılmasını tanımlamak üzere ortaya atılmıştır.
Finansal piyasalarda, örneğin borsada, değeri hızla düşen bir hisse senedi, bu düşüşün ardından bir yükseliş gösterebilir. Bu düşüşün iki nedeni olabilir:
(1) Piyasalarda yaşanan geçici düzelme, söz konusu hisse senedinin değerini de artırmış olabilir. Geçici düzelme bozulmaya dönüşünce senedin değeri yine düşüşe geçer.
(2) Büyük yatırımcılar, değeri düşen senedi satın alıp değerini yükseltmeye başlar, değerin yükseldiğini gören küçük yatırımcılar da bu senedi almaya başlarlar. Değeri yeniden yükselen senedi büyük yatırımcılar satıp kâr ederek çıkarken küçük yatırımcılar değeri düşen senetle ve karşılaştıkları kayıplarla baş başa kalırlar.
Bu deyim reel sektör için kullanılmadığı halde sanayi üretiminin ve imalat sanayinde kapasite kullanım oranının durumuna bakınca nedense aklıma bu deyim geldi. Aşağıdaki grafik sanayi üretim endeksinde aylık değişimleri (bir önceki yılın aynı ayına göre sanayi üretimindeki değişimleri gösteriyor
Kaynak: TÜİK, Sanayi Üretimi Endeksi, Aralık 2024
Sanayi üretimi 2024 yılının ikinci ayından itibaren düşüş yaşamış, son iki ayda artıya geçmiş ve Aralık ayında ciddi bir sıçrama göstermiş görünüyor. Elimizde henüz 2025 yılına ilişkin veriler olmadığı için bu sıçramanın bu yılın ilk iki ayında ne durumda olduğunu henüz bilmiyoruz. Şimdi bir de BIST - Sanayi Endeksine bakalım
Kaynak: Google Finans
BIST-Sanayi Endeksi de benzer bir görünüm sergiliyor. Bu endekste 2025 yılının ilk iki ayı verileri de elimizde olduğu için daha güncel bir görünüme sahibiz. Buna göre 2024 yılı sonlarında yaşanan çıkış 2025 başında yeniden düşüşe dönüşmüş.
Şimdi bir de sanayi üretiminin önemli göstergelerinden olan imalat sanayi kapasite kullanma oranına (KKO) bakalım:
Kaynak: TCMB, Reel Sektör İstatistikleri, İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı
KKO, 2024 yılında dalgalı bir seyir izledikten sonra inişe geçtikten sonra Kasım ayında ciddi bir sıçrama yapmış ama sonraki aylarda o düzeyde kalamayıp yeniden düşüşe geçmiş. KKO, son üç aydır sürekli bir düşüş içerisinde görünüyor.
Bütün bu gelişmeler sanayide 2025 yılıyla birlikte yeni bir ivme kaybı yaşandığını ortaya koyuyor. Sanayi sektörünün Türkiye’nin toplam üretimindeki (GSYH’deki) payı yüzde 22 dolayında olmakla birlikte bu sektör, finansal hizmetler, inşaat, taşımacılık gibi hizmet sektörü alt sektörlerinin üretimini etkilemesi ve yüksek istihdam sağlaması bakımından büyüklüğünün birkaç katı etkiye sahip bulunuyor. Bu etki ekonominin büyüme oranına yansıyor. Önümüzdeki aylarda sanayi sektörünün gidişi bize sanayi sektöründen öte ekonominin büyüme oranının da ne yönde ve nasıl gideceğini gösterecek."
