(Ayrıntılar eklendi)
Mahmit Can Emir / İstanbul, 4 Ekim (DHA) - Merkez Bankası, döviz kurlarındaki gelişmelerin, birçok kalem üzerinde "belirgin ölçüde hissedildiğini" ve özellikle temel mallarda "yıllık enflasyonun dayanıklı tüketim malları öncülüğünde kayda değer bir artış sergilediğini" açıkladı.
Tüketici fiyatları Eylül’de bir önceki aya göre yüzde 6.30 arttı, yıllık enflasyon yüzde 24.52 düzeyine yükseldi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, tüketici fiyatları Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 6.30, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 19.37, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24.52 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 13.75 arttı.
Yurt içi üretici fiyat endeksi de, Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 10.88, yılın ilk dokuz ayında yüzde 38.96, yıllık yüzde 46.15 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 21.36 yükseldi.
Merkez Bankası'nın, "Aylık Fiyat Gelişmeleri" raporunda, "Fiyat artışları alt gruplar geneline yayılmış, enflasyondaki yükselişin ana sürükleyicisi temel mal, gıda ve enerji grupları olmuştur" denildi ve şu saptamaya yer verildi:
"Yakın dönemdeki döviz kuru gelişmelerinin yansımaları birçok kalem üzerinde belirgin ölçüde hissedilirken, özellikle temel mallarda yıllık enflasyon dayanıklı tüketim malları öncülüğünde kayda değer bir artış sergiledi.
"Bu dönemde başta hizmetler olmak üzere döviz kuru geçişkenliği görece düşük olan kalemlerde dahi yüksek fiyat artışları kaydedilmesi dikkat çekti.
"Üretici fiyat gelişmeleri bilhassa enerji ve ara malları kanalıyla maliyet baskılarının oldukça güçlendiğine işaret etmiştir. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu ve ana eğilimi sert bir yükseliş gösterdi."
Merkez Bankası raporunda yer alan verilere göre:
“Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 6.30 arttı ve yıllık enflasyon 6.62 puan yükselerek yüzde 24.52 oldu.
“Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları 6.8 puan artarak sırasıyla yüzde 23.71 ve yüzde 24.05 oldu.
“Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda, enerji, hizmet ve altın gruplarının katkılarında sırasıyla 3.31, 1.77, 0.77, 0.64 ve 0.13 puan artarken. alkol-tütün grubunun katkısında ise değişim olmadı.
“Eylül ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 2.96 yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 2.13 puan artarak yüzde 13.97 oldu.
“Yıllık enflasyon haberleşme hizmetlerinde geriledi, lokanta-otel, ulaştırma ve diğer hizmetler gruplarında yükseldi ve kira grubunda ise görece yatay seyretti. Diğer hizmetler grubu enflasyonundaki yükselişte ise eğitim ile bakım-onarım fiyatları belirleyici oldu.
“Temel mal grubu yıllık enflasyonu Eylül ayında 11.94 puanlık artışla yüzde 35.12’ye ulaştı.
“Dayanıklı mal grubu fiyatları Eylül ayında beyaz eşya (yüzde 17.72), otomobil (yüzde 13.90) ve mobilya (yüzde 9.91) öncülüğünde yüzde 12.93 arttı.
“Diğer temel mallardaki aylık fiyat artışında ise konutun bakım-onarımına yönelik malzemeler, kişisel bakım ürünleri, ev tekstili, temizlik malzemeleri, araç yedek parçaları, küçük ev aletleri gibi ürünler öne çıktı.
“Eylül ayında giyim ve ayakkabı grubunda fiyat artışları mevsim ortalamalarının üzerinde gerçekleşti. “Döviz kuru gelişmeleri temel mal grubu enflasyonunun yukarı yönlü seyrinde ana belirleyici olmaya devam ederken, Eylül ayı itibarıyla yıllık tüketici enflasyonuna en yüksek katkı 9.70 puan ile bu gruptan geldi.
“Enerji fiyatları Eylül ayında yüzde 6.05 arttı. Akaryakıt fiyatları Ağustos ayında yapılan ÖTV düzenlemesinin sarkan etkilerine bağlı olarak yüzde 5.59 yükselirken, elektrik ve doğalgazda yapılan ayarlamanın yanı sıra katı yakıt fiyatlarında da yüksek bir artış izlendi.
“Bu gelişmelerle birlikte, enerji grubu yıllık enflasyonu 5.69 puan artarak yüzde 27.03 oldu.
“Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 7.95 puan artarak yüzde 27.70 oldu.
“Yıllık enflasyon işlenmiş gıdada yüzde 22.05’e, işlenmemiş gıdada yüzde 34.04’e yükseldi.
“İşlenmiş gıda fiyatları ise bu dönemde yüzde 6.42 ile endeks tarihinin en yüksek artışını kaydetti.
“Bu gelişmede döviz kuru gelişmelerinin yanı sıra temel girdi (un, süt vb.) maliyetlerindeki artışlar etkili oldu. Bu gelişmelerle taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 22.24’e ulaştı.
“Yurt içi üretici fiyatları bu dönemde yüzde 10.88 yükseldi, yıllık enflasyon da 14.02 puan artışla yüzde 46.15’e oldu.
“Endeks genelinde Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak alt gruplara yayılan sert fiyat artışları görüldü.
“Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi yükseldi.
“Elektrik-doğalgaz üretim ve dağıtımı ile ara mallarında yıllık enflasyon sırasıyla yüzde 71.88 ve yüzde 51.96 ile yüksek bir düzeyde gerçekleşti.
“Ara mallar grubu fiyat artışında demir-çelik, plastik, tekstil, temel kimyasallar ve kâğıt ürünleri; sermaye mallarındaki fiyat artışında ise motorlu kara taşıtları ve aksesuarları ile metal yapı ürünleri öne çıktı.
“Fiyatlar, dayanıklı tüketim mallarında mobilya ve ev aletleri, dayanıksız tüketim mallarında ise gıda ve tekstil ürünleri öncülüğünde yükselirken, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlenerek sürdü.“
