Yaptıkları çalışmalarla insanlığa hizmet eden kişi ve kuruluşlara 1901'den bu yana verilen Nobel Ödüllerinin 2024 kazananları ekim ayının ikinci haftasında açıklanacak. Peki, ekonomi alanında ödül kazanan son isimler kimler olmuştu? İşte detaylar..
Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış, tıp ve ekonomi dahil 6 ayrı dalda sınıflandırılıyor.
Her yıl ekim ayında açıklanan ve İsveçli kimyager ve mühendis Alfred Nobel'in öldüğü 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim edilen ödüller, yıl boyunca "insanlığa en büyük faydayı sağlayan" kişi ve kurumlara veriliyor.
Ödül almayı hak eden kişi veya kurumlar, yıllar içinde değişen miktarda para ödülü de alıyor. Geçtiğimiz yıl ödül kazananlara 11 milyon İsveç kronu verilmişti.
Ödüllerin sahibi çoğunlukla erkekler oldu
Nobel Ödüllerinin tarihi boyunca çeşitli kategorilerde verilen toplam 970 ödülün çoğunun sahibi erkekler oldu. Ödüllerin 905'ini erkekler kazanırken, 65'i kadınlara verildi.
Ödüllerin verilmeye başladığı 1901'den 2023'e kadarki süreçte Nobel Barış Ödülünü toplamda 19 kadın, 92 erkek ve 30 kuruluş aldı.
Ekonomi dalında kadınlar, 3 ödülle 90 ödül alan erkeklerin gerisinde kaldı.
Nobel Ödülleri sahiplerinin ortalama yaşı 58
İstatistiklere göre Nobel Ödülleri’ni kazananların ortalama yaşı 58 olarak açıklansa da pek çok yaş grubundan yüzlerce kişi 1901’den bu yana ödüle layık görüldü.
Ödüllerin tarihteki en genç kazananı, 2014 Nobel Barış Ödülü'nü alan Pakistanlı aktivist Malala Yousafzai oldu. Çocukların eğitim hakkını savunan Yousafzai, ödülü aldığında 17 yaşındaydı.
Lawrence Bragg, 1915’te babası William Bragg ile X-ışınlarını kullanarak kristal yapıları analiz ettikleri çalışmaları nedeniyle 25 yaşında Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.
Ödüllerin en yaşlı sahibi ise 2019’da 97 yaşındayken Nobel Kimya Ödülü'nü kazanan John Goodenough oldu. Goodenough, ödülü, geliştirdiği lityum-iyon pilleri sayesinde aldı.
Ödülü kazanan Türkler
Nobel ödülünü bugüne kadar iki Türk kazandı.
Yazar Orhan Pamuk, "Kırmızı Saçlı Kadın" eseriyle 2006 Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. Edebiyat dünyasına önemli katkıları olan Pamuk'un 100'ü aşkın ülkede yayımlanan kitapları 60'dan fazla dile çevrildi.
DNA tamiri ve hücre döngüsü gibi alanlarda uzmanlaşan Türk bilim insanı Aziz Sancar, 2015'te DNA onarımı ile ilgili çalışmaları nedeniyle Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile kimya dalında Nobel Ödülü'ne layık görüldü.
Nobel Ekonomi Ödülü’nün son sahipleri
Nobel Ekonomi Ödülü ise 1968'de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel'in anısına ekonomi dalında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla ilk kez 1969'da takdim edilmişti.
Son olarak ise 2022 Nobel Ekonomi Ödülü'nü "bankalar ve finansal krizler konusundaki araştırmaları" sayesinde Amerikalı ekonomistler Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig kazanmıştı.
Üç ekonomistin çalışmalarının, finansal krizlerin toplum için keskin sonuçları olan uzun dönemli bunalımlara dönüşme riskini azalttığına işaret edilmişti.
2023 Nobel Ekonomi Ödülü ise “kadınlar ve erkekler arasındaki maaş eşitsizliğini inceleyen” ekonomi tarihçisi Claudia Goldin'e verilmişti.
Akademi, Goldin'in kadınların kazançları ve istihdam piyasası arasındaki ilişkiye dair yüzyıllara yayılan ilk çalışmayı yaptığını vurgulamıştı.
