Hilal Sarı / İstanbul, 30 Ocak (DHA) – Herkesin normalde sektörüne teşvik istediği bir dünyada Sabancı Holding CEO’su Mehmet Göçmen, enerjideki teşviklerin enerji verimliliği konusunda yapılacak yatırımları engellediğini, bu teşviklerin sonlandırılmasıyla sektörün liberalleşebileceğini ve yatırımların fizibil hale geleceğini söyledi.
Enerji verimliliğinde gereken yatırımların yapılması için enerji fiyatlarının öngörülebilir olması gerektiğini vurgulayan Göçmen, “Bu da piyasaların liberalleşmesini gerektirir. Enerji fiyatlarının kamu tarafından belirlendiği bir ortamda bunu yapamazsınız. Çünkü kamu bugün fiyatı burada belirler, yarın kendince haklı sebeplerle bu fiyatı yükseltebilir, düşürebilir. Halbuki ben sanayici olarak enerji verimliliğine yatırım yapacaksam, enerji fiyatlarının ne olduğunu görmem lazım ki, yatırımım için fizibilite yapabileyim” dedi.
“Şu an sübvanse olmuş enerji fiyatları varken sanayici neden enerji verimliliğine yatırım yapsın?” diyen Göçmen sanayicinin dünyanın en ucuz enerjisini kullandığını ve kamunun sanayiciye teşvik olsun diye fiyatları artırmadığını vurguladı ve ekledi “Peki bu ülke enerji verimliliğine nasıl yatırım yapacak?”
Enerji dağıtım alanındaki bir ilk olan Enerjisa halka arz basın toplantısında sektördeki teşviklerle ilgili değerlendirmeler yapan Göçmen şu değerlendirmeleri yaptı: “Sabancı olarak en büyük çimento şirketlerinden biriyiz ve tabii ki enerjinin pahalanmasını kimse istemez ama enerjinin gerçek fiyatını bulması ve benim de gerçek sanayici gibi hareket etmem gerekiyor. Bence kötüyü teşvik ederek devam ettirmektense iyinin yolunu açmak daha doğru bir teşvik olarak gözüküyor. Belki başlangıçta bir iki yıl alışma döneminde zorluk çıkabilir, buna da bir geçiş dönemi tanımlanabilir. Fakat sonrasında muhakkak enerji fiyatlarının öngörülebilir olması lazım.”
“Enerjiyi serbestleştirmek yetmez, doğalgazı hala Botaş belirliyor”
“Orada önemli bir etken de enerji fiyatlarını belirleyen doğalgaz fiyatları. Enerji fiyatını serbestleştirmeniz güzel fakat doğalgazın fiyatını hala Botaş belirleyecekse, dolaylı yoldan yine kamu enerji fiyatını belirlemiş oluyor. Halbuki Botaş fiyatını serbest bıraksanız, bugün akaryakıt piyasalarında olduğu gibi, dünyadaki gidişe göre herkes üç beş sene sonraya forward pozisyonlar alabilecek yetkinliğe gelse, sanayici olarak üç beş sene sonraki enerji fiyatlarını görerek yatırım yapabilirsiniz”
“Enerji yoğun sektörlere yabancı yatırımcı nasıl gelsin?”
“Diyelim bir yabancı yatırımcı Türkiye’ye geldi ve enerji yoğun bir işe yatırım yapmak istedi – misal demir-çelik. En büyük girdisi elektrik olan bu sektörde yatırımcı neye göre karar verecek? Elektrik fiyatını Enerji Bakanlığı belirliyor ve üç ay sonra ne olur bilemiyoruz, iner mi çıkar mı, çok mu çıkar, az mı çıkar? Hiçbir şeye endeksli değil. Yatırımcı da neye göre yatırım kararı alacağını öngöremeyecek.”
“Verim yatırımları fizibil değil, sanayici neden yatırım yapsın?”
“Ben çimento grubunun başındayken kendi atık ısımızdan elektrik üretiyorduk. Fakat bunu yaptığımızda sene 2007’ydi. Yıllar sonra sektöre ilişkin bir toplantıya çağırıldığımda atık ısı projelerini sorduğumda “Mehmet Bey ne gerek var, elektrik fiyatı o kadar ucuz ki bu tür yatırımlar fizibıl çıkmıyor artık” cevabını aldım. Düşünün ki Çanakkale vilayetinin evlerinde bir yıl tüketilen enerji kadar elektrik üretmiştik atık ısıdan”
“Enerji ithalatı cari açığı yükseltiyor”
“Türkiye’de 53 tane çimento tesisi olduğunu da düşünürseniz, buradan cari açık konusuna geliyoruz. Türkiye enerji kaynaklarının yüzde 85’ini ithal eden bir ülke. Cari açığın en önemli sebebi de bu. Elektrikte sanayiciye verilen teşvikler ülkenin enerji ithalatını yükseltiyor. Bu da Türkiye’nin cari açığını yükseltiyor”
“Halka açılan şirketlerde hiçbir zaman bitmeyecek hikaye, gerekli yatırımlar için ihtiyaç duyulan finansman kaynağıdır. Enerji sektörümüzün dünyanın bilgisine açılması ve şeffaflaşması gerekiyordu. Enerjisa’nın halka arzı bu anlamda çok önemli bir dönüm noktası”
“Enerji sektöründe sadece sermaye sahibinin cebinden sermaye ve bankadan borçlanarak değil, sermaye piyasalarından da finansman bularak işlemesi lazım ki, elektrik şebekelerinin akıllı hale gelmesi, dijitalleşme gibi yatırımlar için finansman sağlanabilsin”
“Davos’tan yeni geldim ve dünyadaki 40 belediyenin ortak hareket ettiği yeni bir platform var; Akıllı Şehirler isimli bu girişim şehirlerin altyapılarını daha akıllı hale getirip bu şehirleri daha sürdürülebilir, hava kirliliği azaltılan, daha yaşanabilir hale getirmeyi hedefliyor.”
“Türkiye’de sadece teknoloji kullanarak enerji verimi yüzde 20 artırılabilir”
“Şu anda Türkiye’nin enerji kullanımında verimsizlik yüzde 20’nin üzerinde. Bu da aslında bir avantaj. Çünkü hiçbir şey olmasa, teknolojiyi kullanarak verimi artırma potansiyelimiz çok yüksek. Dolayısıyla biz bir anda ürettiğimiz tükettiğimiz enerjinin yarıdan fazlasını karbon üreterek tüketiyorsak, dolayısıyla bunun yüzde 20’sini hemen kesebilme şansı var Türkiye’nin. Bu da dağıtım ve iletim hatlarının iyileşmesi, evlerimizde tamamen LED ampullere dönmemizden başlayan bir zincirleme insiyatif alınması gerektiğine işaret ediyor.”
“Yenilenebilir enerji kaynaklarına da daha fazla yatırım yaptığınız zaman, Türkiye’de Green Sertifikasyonu çok rahat sağlayabilecek bir ekosistem oluşturabiliriz. Ama yatırımların fizibil olması için sanayideki enerji teşviklerinin kaldırılması gerekir”
Halka arz edilen Enerjisa’nın kredi notu AA
“Enerjisa’nın halka arzından önce tahvil ihraç ederken kredi derecelendirme kuruluşlarından not aldık. Enerjisa’nın notu ise AA; bu da yabancı yatırımcının gözünü kırpmadan Enerjisa’ya yatırım yapabileceği bir şirket olduğu anlamına geliyor. Eğer sektörde diğer şirketler bu noktada değilse, rekabet de önemli bir unsur olduğundan bu sektörün tamamını daha da iyi olmaya zorlayacak bir etken.”
Enerjisa’nın halka arzı sektörü şeffaflaştıracak
“EPDK için iyi bir gösterge, çünkü koyduğu regülasyonların dünyada ne kadar kabul gördüğünün testini yapabiliyor. Türkiye için önemli bir tarafı da altyapı işi normalde şeffaf olmayan bir sektör ve bu halka arzla şeffaf hale geliyor. Böylesi sorunlu günlerden geçerken yabancı yatırımcıların bu kadar istekli olduğu bir halka arz yapılıyor.”
