2021 yılında doğum ve hastalık raporlarında uygulamaya alınan 12 aylık ortalama ücret hesaplaması, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı sonrasında iş kazası ve meslek hastalığında da kullanılmaya başlandı. Değişiklikle birlikte iş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışanların alacağı rapor parası düşmüş oldu.
SGK, sigortalı çalışırken hastalanan, doğum iznine ayrılan veya iş kazası geçiren kişilere “geçici iş göremezlik ödeneği” adı altında ödeme yapıyor. İşçiler arasında “rapor parası” olarak bilinen bu ödeme, 2021 yılından önce tüm sigortalılar için son üç aylık brüt ücretin ortalaması üzerinden hesaplanırken, 2021 yılındaki düzenlemeyle hastalık ve doğum izinlerinde son 12 aylık brüt ücret dikkate alınarak hesaplanmaya başlamıştı fakat iş kazası ve meslek hastalığı geçirenler için üç aylık ortalama uygulaması devam etmişti.
Kanun değişikliğinin gerekçesi, çalışanların doğum iznine çıkmadan önce üç ay boyunca yüksek gösterilen ücretler nedeniyle SGK’dan daha fazla ödeme almasının önüne geçmek olarak gösterildi. Fakat enflasyonun yüksek olması nedeniyle işçilerin maaşları genellikle her altı ayda bir arttığı için son üç aylık ortalamadan 12 aylık ortalamaya geçilmesi, özellikle asgari ücretin üzerinde maaş alan çalışanların alacağı rapor parasını azalttı fakat asgari ücretli çalışanlar bu değişiklikten etkilenmedi çünkü yasal düzenlemeye göre, rapor parası günlük kazanç tutarı bir günlük asgari ücretin altında olamayacağı için asgari ücretli çalışanların ödemeleri en güncel asgari ücrete göre hesaplanmaya devam etti.
Rapor Parası Hesaplama Yöntemi Nasıl Etkiledi?
Yeni hesaplama yönteminin etkisini daha net anlamak için bir örnek vermek gerekirse, 12 Şubat 2025 tarihinde doğum iznine ayrılan bir kadın çalışanın Ocak 2025’te brüt maaşı 50.000 TL, Temmuz – Aralık 2024 döneminde 40.000 TL, Şubat – Haziran 2024 arasında ise 30.000 TL olduğu düşünüldüğünde, eğer eski sistemde olduğu gibi son üç aylık brüt ücret dikkate alınsaydı günlük rapor parası 962,96 TL olacak ve toplamda 107.952 TL ödeme yapılacaktı ama yeni hesaplama sistemine göre son 12 aylık ortalama brüt ücreti dikkate alındığından, günlük ödenek 814,81 TL’ye düşerek toplam ödeme 91.259 TL’ye geriledi. Bu durumda işçi 16.692 TL daha az rapor parası aldı.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Geçirenler Daha Az Rapor Parası Alacak
Anayasa Mahkemesi, hastalık ve doğum izni ile iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle alınan rapor paralarının farklı hesaplanmasını eşitlik ilkesine aykırı bularak iptal etti. Bunun ardından iş kazası ve meslek hastalığında da geçici iş göremezlik ödeneği son 12 aylık ortalama brüt ücret üzerinden hesaplanmaya başlandı. 21 Aralık 2024 itibarıyla yürürlüğe giren bu düzenlemeyle, iş kazası geçiren veya meslek hastalığı tespit edilen çalışanlara artık daha düşük tutarda geçici iş göremezlik ödeneği verilecek.
Sürekli iş göremezlik geliri alan çalışanlar için hesaplama yönteminde bir değişiklik yapılmadı. Sürekli iş göremezlik geliri, kişinin son üç aylık brüt ücretinin ortalamasının yüzde 70’i üzerinden hesaplanmaya devam edeceği için bu çalışanlar için herhangi bir gelir kaybı söz konusu olmayacak.
Bu değişiklikle birlikte iş kazası geçiren ve meslek hastalığına yakalanan çalışanların maddi kayba uğraması kaçınılmaz hale geldi. Özellikle yüksek enflasyon ortamında ücretlerin yıl içinde artması nedeniyle, son 12 aylık ortalama baz alınarak hesaplama yapılması, işçilerin geçmiş dönem düşük ücretlerinden dolayı daha az rapor parası almasına neden oldu.
kaynak: habertürk/ahmet kıvanç
