Ukrayna ordusunda tamamı gönüllülerden oluşan kadın askerlerin sayısı giderek artarken, bu durum cephedeki cinsiyet kalıplarını ve savaşın doğasını temelden değiştiriyor. Zaporizhia cephesi yakınlarındaki bir kafeye giren Komutan Twig ve beş kişilik kadın birliği, uzaklardan gelen topçu sesleri eşliğinde alkolsüz mojitolarını sipariş etti. “Öldürmek” kelimesi “cinayet” anlamına geldiği için bu kelimeyi kullanmanın yanlış olduğunu söyleyen birlik üyesi Titan, kendi görevini “Rusları tasfiye etmek” olarak tanımlıyor. Bu birim, tamamı kadınlardan oluşan küçük ama giderek artan sayıda insansız hava aracı ekibinden sadece biri. Askeri kadın hakları savunucusu Maria Berlinska, insansız hava aracı kullanırken cinsiyetin hiçbir önemi olmadığını ifade etti. Silah altındaki tüm Ukraynalı kadınlar gönüllü Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nde görev yapan erkeklerin büyük bölümü zorunlu askerlik kapsamına girerken, kadınların tamamı gönüllü olarak hizmet veriyor. Ülkede görevli yaklaşık 1 milyon asker arasında 100 bin kadın bulunuyor ve bu kadınların 5.500’ü doğrudan cephe hattında yer alıyor. Oksana Grygorieva’nın aktardığına göre bu kadınlar arasında sağlık görevlileri, sürücüler, drone operatörleri ve diğer çeşitli görevlerde bulunanlar yer alıyor. 2022’de başlayan geniş çaplı Rusya işgalinden önce silahlı kuvvetlerin yaklaşık yüzde 15’ini kadınlar oluşturuyordu; toplam ordu mevcudundaki büyüme oranı göz önünde bulundurulduğunda bu oran küçülse de kadın asker sayısı önceki yıllara kıyasla iki katına çıktı. Yasalar değişti, zihniyet değişimi yavaş ilerliyor Grygorieva, askeri okullarda ve üniversitelerde eğitim gören öğrencilerin yüzde 20’sinin kadın olduğunu belirtirken, bu oran yasal engellerin kaldırıldığı 2018 öncesiyle karşılaştırıldığında çok büyük bir dönüşümü işaret ediyor. O yıl Ukrayna Parlamentosu, kadınların askeri eğitim kurumlarına katılımının önünü açtı ve daha önce üstlenmeleri yasak olan pek çok görevi üstlenmelerine yasal izin verdi. Silahlı kuvvetlerde cinsel tacize karşı yasal düzenlemeler sıkılaştırılma aşamasına gelirken, Grygorieva “mücadelemiz, kadınların ikinci sınıf asker gibi muamele görmemesi içindir” ifadelerini kullandı. Veteranka adlı kadın asker hakları örgütünün başkanı Katerina Prymak da resmi engellerin kalkmasına rağmen, kadınların hâlâ görünmez engellerle karşı karşıya olduklarını dile getirdi. Kadınların girmediği birliklerden teknolojik savaşlara Spor geçmişiyle dikkat çeken çavuş Alina Shukh, ilk olarak prestijli Azov Tugayı'na başvuruda bulundu fakat “kadınlar için pozisyon bulunmadığı” gerekçesiyle reddedildi. Bunun ardından daha eşitlikçi bir yapıya sahip olan Khartiia Tugayı’na katıldı. Profesyonel yedili atletizm geçmişine sahip olan Shukh, fiziksel gücünün pek çok erkek askerden fazla olduğunu belirtti. Topçu birliğinde komutanlık yapan Olha Bihar ise teknolojinin savaşın doğasını dönüştürdüğünü vurgulayarak, “en etkili savaşçı artık küçük bir drone’un başında parmaklarını ustalıkla kullanan biri olabilir” dedi. “Bütün kalıplarımız değişiyor,” diyen Bihar, bir gün savunma bakanı olmayı hedeflediğini de sözlerine ekledi. Gizli görevlerden bakanlık hayaline 2014’te başlayan ilk Rusya işgaliyle birlikte kadınların sahadaki görünürlüğü artarken, Maria Berlinska bu süreçte daha fazla askeri rolün kadınlara açılması için mücadele verdi. Kurucusu olduğu “Görünmez Tabur” adlı araştırma projesi, birçok kadının çatışmalara katılmasına rağmen resmi kayıtlarda aşçı ya da temizlikçi olarak yer aldığını ortaya koydu. “Her savaş teknolojik ilerlemeyi ve kadınların özgürleşmesini artırmıştır,” diyen Berlinska, bu savaşın da aynı yolu izlediğini ifade etti. Ukrayna’da kadınların zorunlu askerliğe tabi tutulmasına ilişkin herhangi bir siyasi tartışma bugüne kadar gündeme gelmedi. Yevhen Hlibovytsky’ye göre, böyle bir tartışmanın başlatılması liderlikte “Rusya'nın stratejik zayıflık kokusunu alacağı” yönündeki korkular nedeniyle erteleniyor. Ancak asker alımındaki büyük açık, bu konunun uzun vadede göz ardı edilemeyeceğini düşündürüyor. Cephe hattında hâlâ eşitlik yok Komyshuvakha yakınlarında kurulan bir komuta merkezinde, tişört ve terlik giymiş sekiz erkek asker canlı drone görüntülerini izlerken ter döküyor. Duvarda, çıplak bir kadını kılıçla betimleyen bir afiş asılı. Komutana neden kadın asker bulunmadığı sorulduğunda, küfürlerle karşılık veriyor ve “cephe kadınlara göre bir yer değil” ifadelerini kullanıyor.
