Gıda işletmeleri için belirlenen kuralların güncellenmesi çerçevesinde, Tarım ve Orman Bakanlığı, "Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Kılavuzu"nu yeniden düzenledi. Güncellemeler, gıda etiketleri, tanıtım ve sunumlarında "vejetaryen" ve "vegan" terimlerinin kullanımı ile ilgili dikkate değer değişiklikler içeriyor.
Yeni düzenlemeler, tüketicilerin doğru bilgilendirilmesi ve yanıltılmalarının önlenmesi amacıyla yapıldı. Gıda etiketlerinde yer alan marka, ürün adı, terimler ve görseller, ürünün doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi ve üretim yöntemi ile ilgili yanıltıcı olmamalıdır. Örneğin, margarin etiketlerinde tereyağını çağrıştıracak görseller kullanılması yasaklandı. Zeytinyağı dışında bitkisel yağlarda, zeytin veya zeytin ağacı görselleri ile "zeytinyağı tadında" gibi ifadeler de kullanılamayacak.
Gıda işletmecilerinin adında veya ticari unvanında yer alan terimler, tüketiciyi yanıltacak şekilde kullanılmamalıdır. Ayrıca, aroma kullanılan gıdalarda, sadece aroması alınan gıdaya atıf yapılarak, “o gıdanın kendisi kullanıldı” izlenimi oluşturulamaz. Örneğin, sadece peynir aroması bulunan bir kekte "peynirli" ifadesi yerine "peynir aromalı" ifadesi kullanılacaktır.
Yenilebilir buz karışımlı gıdalarda inek veya koyun gibi görsellerin yer alması yasaktır. Endüstriyel olarak üretilen gıdalarda "ev yapımı" ifadesi kullanılamazken, "ev yapımı tadında" ifadesi tercih edilebilir. Süt ve süt ürünlerinde "köy", "ev", "geleneksel", "çiftlik" gibi ifadeler de yer almayacaktır.
Fermente süt ürünlerinde "yüzde 100" gibi ifadeler kullanılmaması gerekmektedir. Kahve karışımlarında ise, kahve dışında bir bileşen içermeyen ürünlerde "yüzde 100 kahve" ifadesi kullanılabilir.
Toplu tüketim alanlarında "ev dışı tüketime uygundur" gibi ifadelerin yer alması, farklı algılara yol açabileceğinden bu ifadeler yasaklanmıştır. Bunun yerine, "catering", "profesyoneller için" gibi yanıltıcı olmayan ifadeler kullanılabilecektir.
Yer fıstığı ile yapılan baklavada "yer fıstıklı" ifadesi kullanılacak, yalnızca "fıstıklı" ifadesine yer verilmeyecektir. Kebap yanında yoğurt servis ediliyorsa, "yoğurtlu kebap" ifadesi ile bilgi verilecektir.
Vejetaryen ve vegan gıdaların tanıtımında, bu beslenme tarzının bireylerin özgür iradesiyle seçilmesi gerektiği göz önünde bulundurularak, hayvansal ürünlerin ikamesi algısı yaratacak şekilde özendirici tanıtımlar yapılamayacaktır. Vegan ürünler, peynir algısı yaratmayacak şekilde tasarlanacaktır.
Vejetaryen gıda etiketlerinde kırmızı et, kanatlı et veya balık gibi hayvansal ürünlere ait ifadeler yer almayacaktır. Bitkisel, vegan ve vejetaryen ifadelerine ilave olarak köfte, sosis, burger gibi terimler kullanılabilir.
Gıda etiketlerinde hayvansal kökenli ürün adları ve "et tadında", "tavuk lezzetinde" gibi ifadeler kullanılamayacaktır. Toplu tüketim alanlarında sunulan vejetaryen veya vegan ürünler için açıkça "vejetaryenler/veganlar için uygundur" beyanları menülerde veya dijital ekranlarda yer alabilecektir.
Gıda işletmeleri, bu yeni kurallara uyum sağlamakla yükümlü olup, bu düzenlemeleri 31 Aralık 2026 tarihine kadar uygulamaya geçireceklerdir.
Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan, vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdalarla ilgili olarak "vejetaryenler/veganlar için uygundur" gibi beyanlar kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek şekilde menüler, yazı tahtaları, broşür, karekod, dijital ekran benzeri araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulacak.
Bileşimi, ürün tanımı, üretim metodu veya ilgili mevzuatı gereği hayvansal kökenli gıda bileşeni içermesi beklenmeyen ürünlerin arz edildiği toplu tüketim yerlerinde, tüketicilerin bilgi gereksinimini karşılamak üzere menülerde veya tüketicinin görebileceği bir yerde "Vejetaryen/Vegan tüketimine uygundur" ifadesine yer verilebilecek.
Gıda işletmecileri, kılavuzla yeni getirilen hükümlere, 31 Aralık 2026 tarihine kadar uyum sağlama yükümlülüğünde olacak. Bu tarihten sonra, getirilen hükümlere uygun olmayan ürünler piyasada bulunmayacak.
