Emeklilik sistemine Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ekleniyor. Peki TES ne zaman yürürlüğe girecek, süreç nasıl işleyecek? Detayları Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz aktardı.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz, konunun detaylarını şu sözlerle CNN TÜRK’e aktardı:
“Dün Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, enflasyon verisi ve orta vadeli programı açıkladı. 2024 yılında 2026 için bazı öneriler ve çalışmalar yapılacak. Yani yeni bir emeklilik sistemi gelecek.
Bu emekli sistemi 'Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi' olarak kayıtlara geçecek. Bu sistem içerisinde kısaltılmış bir test olacak. Burada yine baktığımız zaman yeni bir terim olan OKS yani otomatik katılım sistemi kurulacak ve işverenler de bunun içerisine dahil edecek.
Ne zaman hayatımıza girecek?
2024'ün son çeyreğinde hayatımıza girecek. Yani 2024'ün Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ayı içerisinde girilmesi planlanıyor.
Şu andaki uygulamada neler var?
Şu anda uygulanan bireysel emeklilik sistemi 2017'den beri hayatımızda orada brüt ücret, işçiden yüzde 3 oranında kesiliyor.
Beş işçi ve üzeri olan iş yerlerinde mecburen bireysel emekli sistemine geçiş zorunluluğu var. İşçi brüt ücretinin yüzde 3'ü kesinti yapılıyor. 2 ay içerisinde sistemde kalmak zorunda işçi. Devamında 45 yaş üstü ve emekli zorunlu olarak kabul edilmiyor. Eğer isterse ayrılabiliyor. Uyulmazsa da buradaki kurala idari para cezası mevcut. İşçiden kesilen prim ve vergi konusunda da devlet bu konuda teşvik veriyor.
Yeni sistemde bu nasıl uyarlanacak?
Testte işçi, işveren ve devlet üçlüsü üzerinden değerlendirilecek. Burada bireysel emeklilik sistemindeki gibi işçi ve devlet ikilisinin araya işveren alacak. Buradan da bir yüzdelik oran kesilecek. Buradaki fonlara yatırım yapılacak.
Kıdem tazminatında bu sistemin içerisine alacaklar. Daha önceki kıdem tazminat hakları korunacak. İsteyen test üzerinden buradaki haklarını yatırım amaçlı bu fonlara yönlendirilebilecek.
Normal standartlarda kıdem tazminatı bir yıl çalışılması sonrasında bir ücretin yüzde 8,33'ü alınıyordu ama karma testte buradaki yüzde 3'lük kısım, işveren katkısı olacak. Devamında da TES için yüzde 5,33'lük kıdem tazminatı aktarımı yapılması planlanıyor. Tabii ki isteğe bağlı olma durumu da olacak. Bunlar bireysel fonda değerlendirilecek.
Yine karma teste baktığımız zaman bir yıldan fazla çalışma olursa işten kendi isteği ile bile ayrılsa hak kazancı korunmuş olacak. Normal kıdem tazminatını hak etmek için istifa edince maalesef verilmiyordu. Ama buradaki mevzuatta değişiklik öngörülüyor.
İş değişikliği olduğu zaman ne olacak?
Hak saklı kalacak. Yine fonda buradaki para saklı kalmış olacak. Yüzde 5,33'lük kıdem hakkı olan karma testte yüzde 3'ü işveren katkısı olacak. Eğer TES'e geçilirse de yüzde 4 olacak. Yani yüzde bir puan devlet katkısı verilecek.
Sistemden çıkmak istenildiği zaman ne olacak?
O zaman da sistem çıkışında 60 yaşını doldurmamış kişiler, evlilik, konut ya da ağır hastalık gibi zorunlu nedenleri varsa belli bir kısmını sistemden çekebilecek.
Diğer tarafta emeklilikte toplu ödeme yapılmıyor ama bireysel emeklilikte yapılıyordu. Emeklilik toplu ödeme burada yapılmayacak. Eğer istenirse yüzde 25'lik kısmı çekilebilecek.
Geri kalanı da sistemin yazılı mevzuatına göre peyderpey ikinci bir emekli maaşı olarak ödenecek.
