Merkez Bankası, sürpriz bir kararla 500 baz puanlık faiz artırımına gittiği toplantının ardından 6 yıl sonra ilk kez faiz koridorunu da genişletti. Peki bu ne anlama geliyor? İşte Merkez Bankasının faiz koridoru serüveni ve ekonomistlerin yorumları…
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), politika faizini yüzde 45’ten yüzde 50’ye çıkarırken, operasyonel değişiklik kapsamında faiz koridorunu da genişlettiğini duyurdu.
Buna göre, borçlanma ve borç verme faiz oranı +-300 baz puanlık marj ile belirlenecek. Yani gecelik borçlanmalar taban oran yüzde 47 iken, tavan oran yüzde 53 olacak. Dolayısıyla 500 baz puanlık faiz artırımının yanı sıra örtülü bir 300 baz puanlık faiz artırımı alanı açılacak.
Türkiye’nin faiz koridoru serüveni
Merkez Bankası'nın "geniş faiz koridoru" serüveni 2010 sonlarında başlamıştı. Küresel ekonomik büyümeye ilişkin tedirginliklerin arttığı 2010 sonlarında, geniş faiz koridoru ve aktif likidite politikası bir arada kullanılarak bir para politikası stratejisi tasarlanmıştı.
Böylece Türkiye, küresel oynaklık dönemlerinde şoklara karşı tepki verebilmek amacıyla TCMB tarafından geliştirilen bir araç olan "geniş faiz koridoru" uygulamasıyla tanışmıştı.
Böylece birden fazla faizin araç olarak kullanıldığı asimetrik ve geniş bir koridor sistemiyle aktif likidite politikasına dayalı esnek bir çerçeve getirilirken, politika araçları çeşitlendirilmişti.
Buna karşın banka, geniş faiz koridorunun para politikası duruşunun anlaşılması konusunda bazı sıkıntıları içermesi dolayısıyla, Ağustos 2015'te "Küresel Para Politikalarının Normalleşme Sürecinde Yol Haritası" yayımlayarak sadeleşme yolundaki ilk somut adımını attı.
Geniş faiz koridorunun üst bandını Mart-Eylül 2016 döneminde kademeli olarak toplam 250 baz puan indiren bankanın aksiyonları sonrasında 100 baz puanla tarihin en dar faiz koridoru görüldü.
Küresel ekonomik gelişmeler ışığında Ekim 2016'da yeniden faiz koridoru üst bandında artırımına gitme mecburiyetinde kalan TCMB, Ocak 2017'de de bu adımını devam ettirdi.
Politika faizini 2017 boyunca değiştirmeyen TCMB, önce faiz koridorunun üst bandını, ardından da geç likidite penceresini (GLP) kullanarak ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini yükseltmeyi tercih etti. Banka 2017'nin son ayında ise GLP faizini yüzde 12,75'e yükselterek fonlamanın tamamını GLP'den yaptı.
2018 yılına gelindiğinde nisan ve mayıs aylarında yaptığı artırımlarla GLP'yi yüzde 16,5'e yükselten banka, döviz kurundaki aşırı oynaklık nedeniyle farklı birçok tedbiri de devreye aldı. TCMB'nin sadeleşme yönündeki son hamlesi ise Mayıs 2018’de geldi. Politika faizi, bir haftalık repo ihale faiz oranı olarak netleşirken, faiz koridoru yüzde 15-18 bandında simetrik hale getirildi.
Böylece, politika faizi yüzde 16,5'e eşitlenmiş oldu ve sadeleşme ile geniş faiz koridoru süreci sonlanmış oldu.
Faiz koridoruna aktif dönüş
TCMB'nin bugünkü kararıyla birlikte ise faiz koridoruna yeniden dönülmüş oldu.
Bahçeşehir Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezi Direktörü Prof. Dr. İbrahim Ünalmış ise karara ilişkin, “Bir anlamda bandı genişleterek 2011-2012’lerde kullandığımız bant mekanizmasını belki Merkez Bankası tekrar aktif olarak kullanmayı planlıyor ya da en azından elimde böyle bir silah var, gerekirse bunu kullanırım diyor. Haftalık repo tarafında verdiği likiditeyi kısması durumunda haliyle piyasa gecelik faize gitmek zorunda kalıyor. Dolayısı ile ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti artık piyasa açısından önemli hale geliyor” değerlendirmesinde bulundu.
Ekonomistler atılan adımları nasıl değerlendirdi?
Hakan Kara: Merkez Bankası yapılması gerekeni yapmıştır. Kararı alanları tebrik ediyorum.
İris Cibre: Faiz koridorundaki artış, mevduat faizlerini yukarı itecektir. Bu da Dolara karşı alternatif, daha çekici bir yatırım anlamı taşıyacaktır. Çok doğru bir karar. Ayrıca, metin, gerektiği gibi Şahin. Sıkı duruşun sürdürüleceği güvenini veriyor. Gerektiğinde aksiyon alınacağına garanti veriyor. Yapılması gereken geç de olsa yapıldı.
Meliha Okur: Faiz yüzde 45'ten yüzde 50'ye çıktı. PPK, söz dinledi, çaresizlik insana neler yaptırıyor neler. "Para politikası gerekirse daha da sıķılaştırılacak" denildi. Para dövize gitmesin tavrı. Şahin oldu MB.
Burcu Aydın Özüdoğru: TCMB’den 5 puan artış geldi. Böylece
- Banka ilk defa piyasanın önüne geçti,
- Kur üzerindeki baskı alındı,
- Rezervleri yeniden inşa etmek için önemli bir fırsat oluştu.
Özetle seçim öncesi atılan bu adım, “ekonomi politikasının devamlılığı” adına çok önemli bir adım oldu. Merkez Bankasından gelen bu cesur adımın “ekonomide rasyonele geçişi” sağlayacak ekonomik ve yapısal politikalarla desteklenmesi halinde tünelin sonunda ışık görünüyor.
Uğur Gürses: Hem % 50'ye hem de gecelik borçlanma faizini 53'e çekmiş oldu... 'Seçimden önce yapamaz' algısını kırdı...
