Avrupa Birliği, enerji arz güvenliği çerçevesinde Rusya’dan doğal gaz ve LNG ithalatına yönelik kademeli yasak sürecini başlatacak yasa teklifini hazırladı
Avrupa Birliği Komisyonu, 17 Haziran 2025 tarihinde, üye ülkelerde Rusya kaynaklı doğal gaz ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatının 2027 yılı sonunda tamamen sonlandırılmasını öngören yeni bir yasa teklifini kamuoyuna sundu. Teklif, 2026 yılından itibaren yeni sözleşmelerin yasaklanmasını, mevcut kontratların ise kademeli biçimde sonlandırılmasını içeriyor. Enerji arzında Rusya’ya bağımlılığı azaltmayı hedefleyen bu adımın, fiyat dalgalanmaları ve arz güvenliği risklerine karşı kademeli biçimde uygulanması planlandı.
Yeni Sözleşmelere Yasak, Mevcutlara Kademeli Son
AB Komisyonu tarafından hazırlanan yasa teklifine göre, üye ülkelerin Rusya’dan gerçekleştirdiği boru hattı gazı ve LNG ithalatı aşamalı şekilde sona erdirilecek. Bu çerçevede, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren Rusya ile yeni doğal gaz alım sözleşmesi imzalanması yasaklanacak.
17 Haziran 2025 tarihinden önce yapılmış olan kısa vadeli sözleşmeler kapsamında ithalata ise 17 Haziran 2026 tarihine kadar izin verilecek. Denize kıyısı bulunmayan bazı üye devletlere yönelik uzun vadeli sözleşmelerle yürütülen boru hattı gazı teslimatları için ise 2027 yılı sonuna kadar geçici izin tanınacak. Yasa teklifinde bu geçiş süreciyle birlikte, AB genelinde Rus gazı kullanımının 1 Ocak 2028 itibarıyla fiilen sona ereceği belirtiliyor.
LNG Terminal Sözleşmelerine Sınırlama ve Bilgilendirme Yükümlülüğü
Yasa teklifinde yalnızca gaz alımına değil, LNG altyapısına da müdahale yer alıyor. Rusya veya Rus teşebbüsleriyle LNG terminal hizmetleri için uzun vadeli yeni sözleşmeler yapılması yasaklanacak. Böylece, mevcut terminal kapasitelerinin alternatif tedarikçilere yönlendirilmesi sağlanacak.
Öte yandan, Rus gazına ilişkin tedarik sözleşmelerini sürdüren şirketlerin, bu sözleşmelere dair bilgileri Avrupa Komisyonu’na sunmaları zorunlu olacak. Bu bilgiler doğrultusunda, sürecin takibini Avrupa Komisyonu ve Avrupa Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı (ACER) birlikte yürütecek.
Enerji arz güvenliği konusunda tehdit oluşması halinde AB, hızlı önlemler alma yetkisini elinde bulunduracak. Böylece enerji piyasalarında yaşanabilecek dalgalanmalara karşı önceden hazırlıklı olunması hedeflenecek.
Yasa Süreci, Onay Aşamaları ve Üye Devletlerin Yaklaşımı
AB Komisyonu’nun sunduğu bu yasa teklifinin yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu (AP) ile birlikte AB Konseyi'nde üye ülkelerin nitelikli çoğunlukla onay vermesi gerekiyor. Teklifin yasalaşması, enerji politikaları açısından AB tarihinin en keskin tedarik yön değişimlerinden biri olarak değerlendiriliyor.
AB, 2021 yılı itibarıyla doğal gaz ihtiyacının yüzde 45’ini Rusya’dan karşılarken, bu oran 2024 yılında yüzde 19 seviyesine kadar geriledi. Öte yandan, pek çok üye ülke halen Rusya’dan hem boru hattı gazı hem de LNG tedarik etmeye devam ediyor.
Petrol tarafında ise Rusya'nın AB içindeki payı 2022’de yüzde 27 düzeyindeyken, günümüzde bu oran yüzde 3'e kadar düştü.
Yeni yasa teklifine en net itiraz Macaristan ve Slovakya’dan geldi. Her iki ülke, enerji fiyatlarının daha da yükseleceği endişesiyle Rusya’dan yapılan doğal gaz ithalatına yönelik bu tür radikal sınırlamalara karşı çıktı.
