İstanbul, 27 Aralık (DHA) - Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nin (Betam) öngörüsüne göre, yılın dördüncü çeyreğinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) büyümesi negatife dönerek, "bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.9 ve yıllık bazda yüzde 2.3 daralma" yönünde olacak.
Betam'dan Doç. Dr. Ozan Bakış ve Araştırma Görevlisi Furkan Kavuncu tarafından hazırlanan "Dördüncü Çeyrekte Daralma" başlıklı "Ekonomik Büyüme ve Tahminler: Aralık2018" notu açıklandı. Betam'ın araştırma notunda şu değerlendirmeler yapıldı:
“Kesinleşen Ekim ve kısmen açıklanan Kasım ayı GSYH öncü göstergeleri ile yaptığımız hesaplamalara göre 2018 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla büyüme oranının eksi 2.3 olmasını bekliyoruz.
“Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle hesaplanan bir önceki çeyreğe kıyasla GSYH’nin 1.9 küçüleceğini öngörüyoruz.
“Yeni Ekonomi Programı’nda2018 yılı için yüzde 3.8 GSYH büyümesi hedeflenmişti. ˙Ilk üç çeyrek büyüme oranları sırası ile yüzde 7.4, yüzde 5.3 ve yüzde 1.6 olduğu için dördüncü çeyrek büyümesinin negatif çıkması bu hedefin tutturulamaması riskini doğuracaktır.
“2018 yılının dördüncü çeyreğinde üçüncü çeyreğe kıyasla dayanıklı tüketim malları sanayi üretim endeksi hariç tüm mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış tüketim öncü göstergelerinde azalış olmasını bekliyoruz.
“En sert düşüşün yüzde 24 ile tüketim malları ithalatında olduğunu görüyoruz. Öte yandan ÖTV’deki yüksek azalışın biraz ivme kaybetse de devam ettiği anlaşılıyor. 2018’in ikinci çeyreğinde azalan üçüncü çeyreğinde ise sabit seyreden dayanıksız tüketim malları sanayi üretim endeksinin yılın son çeyreğinde tekrar azalarak yüzde 2.9 küçüleceğini tahmin ediyoruz.
“Kıyaslamayı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yaptığımızda,2018 yılının dördüncü çeyreğinde dayanıksız tüketim malları sanayi üretim endeksi hariç tüm tüketim öncü göstergelerinin azalmasını bekliyoruz. ÖTV ve tüketim malları ithalatı yıllık bazda sırasıyla yüzde 45.9 ve 45.6’lık azalış ile dikkat çekmektedir.
“Konut kredileri, tüketici kredileri ve kredi kartlarında yaşanan azalmalar da katlanarak devam etmektedir. Öte yandan çeyrekten çeyreğe ve yıllık bazda dayanıklı tüketim malı sanayi üretim endeksinde sınırlı artışlar bekliyoruz. Dayanıklı tüketim mallarında üretim artışının devam etmesini beyaz eşya ve otomotiv sektörleri için uygulanan ÖTV indirimlerine ve ihracata bağlıyoruz.
“Yukarıda özetlenen veriler ışığında, 2018 yılının dördüncü çeyreğinde de tüketim artışı beklemiyoruz.
“2018 yılının dördüncü .eyreğinde 2018 yılının üçüncü çeyreğine kıyasla perakende ticaret sektörü mevcut mal stok seviyesi ve kamu yatırım harcamaları hariç tüm kalemlerde azalışlar bekliyoruz. Yatırım malı ithalatı düşüşte başı çekerken, ara malı sanayi üretim endeksindekindeki düşüş hızlanıyor. Bir önceki çeyrekte sert bir fren gözlemlediğimiz kamu yatırımlarında ise yılın son çeyreğinde yüzde 14.6’luk bir artış bekliyoruz.
“Kıyaslamay bir önceki yılın aynı çeyreği ile yaptığımızda perakende ticaret sektörü mal stok seviyesi hariç tüm kalemlerde hızlanan düşüşler olduğunu tespit ediyoruz. En büyük düşüş eksi yüzde 38.9 ile yatırım malı ithalatında olurken son üç aylık üretimin geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 27 azalması ise dikkat çekici bir diğer gösterge.
“Çeyrekten çeyreğe artış göstereceğini öngördüğümüz kamu yatırım harcamalarının, geçen yılın aynı çeyreğine oranla yüzde 36.8 azalmasını bekliyoruz.
“Yukarıda özetlenen gelişmeler yatırım ve tüketiminin azalacağını gösteriyor.
“2018 yılının dördüncü çeyreğinde mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış reel ithalatta ve altın dışı reel ithalat endeksinde azalışın devam etmesini, reel ihracat endeksindeki artışın ise yavaşlamasını öngörüyoruz.
“Altın dışı ihracattaki artışın hızlanarak devam etmesini bekliyoruz. Reel ithalattaki yüzde 9.2 oranındaki azalış ile altın dışı ithalattaki yüzde 9.6 azalış dikkat çekicidir.
“Bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla baktığımızda da ithalatta yüksek azalışlar görüyoruz.2018 yılının dördüncü çeyreğinde reel ithalatın yüzde 26.9 azalmasını, reel ihracatın ise yüzde 15.6 artmasını bekliyoruz.
“2018 yılının dördüncü çeyreğinde dış ticarette yüksek kur etkisinin daha belirgin şekilde ortaya çıkacağını öngörmekteyiz.
“GSYH’nin tahmininde kullandığımız diğer değişkenlere baktığımızda, perakende sektörü fiyat beklentisinin yüzde 4.0 ve elektrik tüketiminin yüzde 3.5 azalacağını hesaplıyoruz.
“Bir önceki çeyrekte negatife dönen imalat sanayi üretim endeksi büyüme oranının 2018’in dördüncü çeyreğinde daha da azalarak eksi 4.4 olmasını, hizmetlere olan talebin ise yüzde 15.5 daralmasını bekliyoruz.
“Geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında hizmetlere olan talebin belirgin bir şekilde azalacağını öngördüğümüzü fakat gelecek üç ay içerisinde fiyatların azalmasına dair bir beklenti olduğunu söyleyebiliriz.
“Kesinle¸sen Ekim ve kısmen açıklanan Kasım ayı öncü göstergeleri ışığında 2018 yılının dördüncü çeyrek GSYH büyümesinin çeyreklik bazda yüzde 1.9 yıllık bazda ise yüzde 2.3 azalacağını tahmin ediyoruz.
“Açıklanacak Kasım ayı verileri ile dördüncü çeyrek büyüme rakamlarının bir miktar değişmesi mümkün olmakla birlikte ekonomide dördüncü çeyrek itibariyle bariz bir durgunluk olacağını söyleyebiliriz.
“Asıl soru buna karşı nasıl tedbirlerin alınacağı ve dolayısıyla bu durgunluğun ne kadar kalıcı olacağıdır.”
