Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, emeklilik başvuruları yapılmaya başlandı. Başvuru sürecinde ise vatandaşların bazı konularda kafa karışıklığı yaşadığı görüldü. İşte EYT’lilerin emeklilik başvurusu hakkında en çok merak ettiği 10 soru ve yanıtları…
Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, geçtiğimiz hafta Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanunun Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından SGK ve e-devlet üzerinden başvurular da başlarken, süreçte EYT'lilerin hala merak ettiği pek çok konu bulunuyor.
İşte EYT ile ilgili merak edilen 10 soru ve yanıtları:
1- EYT'li memurlar çalışmaya devam edebilir mi?
Eş zamanlı olarak çalıştıkları kurumların Sosyal Güvenlik Kurumu'na "ikramiye onayı" yazısı göndermesi gerekiyor. 657 sayılı memurlarla birlikte, farklı statüde işçilerin de yer aldığı kamu çalışanlarının EYT'ten yararlanma ve işten ayrılma durumları SSK, Bağ-Kur sigortalılarından farklılık gösteriyor.
Cumhurbaşkanının atadığı, görevlendirdiği, TBMM'de yapılan seçimler sonucu görevlendirilenler, yükseköğretim kurumlarının öğretim üyeliklerine atananlar, Sağlık Bakanlığı tabip ve uzman tabip kadrosuna atananlar emekli olduktan sonra memur olarak işine devam edebiliyor.
Mahalli idarelerde memur kadrosuna atananların da emekli aylıkları kesilerek maaşlı devam etmeleri imkânı bulunuyor. Bu listenin dışındaki polis, öğretmen gibi kamu çalışanlarından yaşlılık aylığı alanlar kamu kurum ve kuruluşlarına açıktan atanamıyor.
2- Aynı işte çalışmaya devam eden EYT'linin işten çıkışı ne zaman yapılmalı?
İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkış işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. İşten çıkarmada 8 numaralı kod kullanılacak. İşçinin işten ayrılış bildiriminin 8 koduyla yapılması ve aynı gün işçinin tahsis talebinde bulunması halinde ertesi gün yeniden sosyal güvenlik destek primine tabi bildirim yapılarak işçi aralıksız çalıştırılmaya devam edilebilecek. İşçinin emekli aylığı da talebi takip eden ayın başından başlatılacak.
Buna göre, aynı işte çalışmaya devam edecek işçilerin işten çıkış işlemleri ay içinde herhangi bir gün olabileceği gibi, ayın son günü de yapılabilir. Ayın son gününde işten çıkış yapılması halinde işçinin aynı gün içinde emeklilik başvurusunda bulunması, 1 Nisan’dan itibaren de SGDP'ne tabi olarak yeniden işe giriş işlemi yapılması gerekir.
Mart ayının 15’inde işten çıkışı yapılan işçi de aynı gün emeklilik başvurusunu yaptıktan sonra ertesi gün SGDP’ne tabi olarak işe giriş işlemi yapılabilir. Burada önemli olan, işten çıkışın (8) koduyla bildirilmesidir.
3- "Emekli olabilir" yazısı zorunlu mu?
İşveren, halen bir işte çalışmakta olan kişilerin emeklilik gerekçesi ile iş akdini feshederken kıdem tazminatını ödemek zorunda. İşveren, işçinin gerçekten emekliliğe hak kazanıp kazanmadığını anlamak için daha önce Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan “Emekli olabilir” yazısı getirilmesini istiyordu. SGK, emeklilik başvurularındaki yoğunluğu dikkate alarak yazının gerekli olmayacağını açıkladı.
Bunun yerine, e-Devlet’ten “SGK Tescil ve Hizmet Dökümü”, “Sosyal Güvenlik Kayıt Belgesi” ve “Çalışma Hayatım” hizmetlerinden sorgulama yapılarak emekliliğe hak kazanma koşullarının yerine getirilip getirilmeyeceğinin işçi ve işverence tespit edilmesini istedi.
Sorgulama ekranında “4A tesciline göre emeklilik bilgileri” bölümünde prim gün sayısı ve sigortalılık süresi satırlarının karşısında “kalan prim gün 0 gün” ve “Kalan süre 0 gün” yazması gerekiyor.
Kalan gün ve sürenin sıfır yazması, emeklilik için gerekli prim günü ve sigortalılık süresi koşullarının yerine getirildiği anlamına geliyor.
4- EYT'den banka sandık çalışanları da yararlanacak mı?
8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan 506 sayılı kanunun geçici 20. maddesi kapsamında kurulan sandık veya vakıflara tabi çalışanlar da EYT'den yararlanacak.
5- Kod-8 nedir?
Çalışan emeklilik nedeniyle işten ayrılmak istediğinde işveren kod-8 ile çalışanın çıkışını yapmak durumunda. Kod-8’in şöyle bir önemi var; hem çalışanın kıdem tazminatı hakkını koruyor hem de yeniden işe girişte kolaylık sağlıyor.
6- Yoğunluktan dolayı emekli maaşı gecikirse avans ödemesi yapılabilir mi?
Sosyal güvenlik mevzuatına göre, emekli aylığı bağlama işlemlerinin 90 gün içinde sonuçlanmaması halinde, aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalı ve hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları halinde, ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere her üç ay için net asgari ücretin üç katı tutarında avans ödenmekte, verilen avanslar birikmiş aylıklardan mahsup edilmektedir.
Emeklilik için başvuru yapan, ancak aylık bağlama süresi uzayacakolan kişiler, istemeleri durumunda SGK’dan avans alma hakkını kullanabilirler.
7- Emekli sandığı ve Bağ-Kur'da 23 mayıs 2002 öncesi 3 yıl zorunlu mu?
8 Eylül 1999 tarihinden önce herhangi bir statüde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olan herkes EYT’li kabul ediliyor. Buna göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlardan Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR kapsamında olanların 23 Mayıs 2002 tarihindeki prim gün sayısına bakılmayacak. Herhangi bir statüde 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlamış olan Emekli Sandığı iştirakçileri ve BAĞ-KUR’lular kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü tamamlamışlarsa EYT düzenlemesinden yararlanarak emekli olabilecekler.
Örneğin, Temmuz 1999 tarihinde SSK girişi olan bir kişi sonradan memur veya esnaf olarak çalışmaya başlamışsa, kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 günü tamamlamak koşuluyla emekli olabilecek.
8- Çalışanlar hangi emeklilik statüsünden emekli olabilecek?
SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı; çalışılan son yedi yılda en fazla hangi statüde sigortanız varsa o kapsamda emeklilik başvurusunu yapacaksınız. Prim gün ödeme sayısı eşitse en son tabi olunan sigortalılık statüsünden emekliliğe hak kazanacaksınız.
9- Emekli aylığı, dilekçe verilen tarihte mi başlayacak?
Mart ayında emeklilik dilekçesi verenlerin aylığı 1 Nisan'dan geçerli olmak üzere bağlanacak. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Yaşlılık aylığının başlangıcı ve kesilmesi” başlıklı 30. maddesi uyarınca, 4A (SSK) ve 4B (BAĞ-KUR) kapsamındaki sigortalılardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, emeklilik dilekçesi verdikleri tarihten sonraki ay başından itibaren emekli aylığı bağlanır.
4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki kişilere ise yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine görevleriyle ilişiğin kesildiği tarihi takip eden ay başından geçerli olmak üzere aylık bağlanır. Buna göre, emeklilik dilekçesinin 1 Mart veya 31 Mart’ta verilmesinin bir önemi yok. Mart ayında dilekçe veren herkesin emekli aylığı 1 Nisan tarihinden başlayarak bağlanacak.
10- Emekli maaşı başvuru tarihinden itibaren mi ödenecek?
Mart ayında başvurunuzu yapar ve emekliliğe hak kazanırsanız, emekli maaşı gecikse bile toplu ödeme alınır. Örneğin, nisan da emekli aylığınızı almanız gerekirken SGK’nın işlem yoğunluğundan dolayı maaş ödemeniz gecikir, mayıs ayına sarkarsa nisan ve mayıs aylıkları toplu alınır.
