Fed, son 40 yıl içerisinde en hızlı yükselen enflasyon ile baş etmeye çalışırken, 15 Haziran 2022'de bu yıl üçüncü kez faiz oranlarını artıracak, asıl soru ise oranların ne kadar artırılacağı.
ABD Merkez Bankası Fed faiz kararını bu akşam açıklayacak. Saatler 21:00'de açıklanacak olan faiz kararı piyasalar üzerinde büyük etkilelere sahip olabilir.
10 Haziran'daki en son tüketici fiyatları raporundan önce, çoğu piyasa gözlemcisi ve ekonomist 0,5 puanlık bir artış bekliyordu. Ancak şimdi, piyasalarda 0,75 puanlık bir artış bekleniyor - gerçekleştiği takdirde bu yaklaşık 30 yılın en büyük artışı olacak. Bu ihtimal, daha yüksek faiz oranlarının ekonomiyi resesyona itmesi riskini taşıyor. Ocak ayındaki zirvesinden %20'nin üzerinde düşen S&P 500 hisse senedi endeksindeki son düşüşü bu korkuyu kanıtlar nitelikte.
Bütün bunların ne anlama geleceğini 6 maddede sizin için derledik.
1. Fed ne yapıyor?
Fed'in politika oluşturma kolu olan Federal Açık Piyasa Komitesi, şu anda gösterge faiz oranını ne kadar artıracağını düşünüyor. ABD ekonomisi, tüketiciler ve işletmeler için riskler yüksek.
Son haftalarda, Fed Başkanı Jerome Powell, ABD merkez bankasının faizi 0,5 puan artırarak %1,25 ile %1,5 aralığına çıkaracağının sinyallerini verdi. Ancak piyasalar ve Wall Street ekonomistleri şimdi 0,75 puanlık daha büyük bir artış bekliyorlar çünkü Mayıs ayı tüketici fiyat verileri enflasyonun beklenmedik şekilde inatçı olduğunu gösteriyor. Bazı Wall Street analistleri, yüzde 1 puanlık bir artışın bile mümkün olduğunu öne sürüyor.
En son tüketici fiyat endeksi verilerinin 10 Haziran'da açıklanmasından bu yana, faiz artırımlarının daha hızlı gerçekleşeceği beklentisi finansal piyasalarda %5'lik bir daralmaya yol açtı. Yatırımcılar, Fed'in enflasyonu düşürme mücadelesinde ekonomiyi çok fazla yavaşlatabileceğinden endişe ediyor, bu da kontrol edilmediği takdirde tüketiciler ve şirketler için ciddi sorunlar doğuruyor. Yakın tarihli bir anket, enflasyonun Amerikalıların ABD'nin şu anda karşı karşıya olduğuna inandıkları en büyük sorun olduğunu ortaya koydu.
2. Fed neyi amaçlıyor?
Fed, fiyatları sabit tutarken aynı zamanda istihdamı en üst düzeye çıkarmayı hedefler.
Politika yapıcılar genellikle birine veya diğerine öncelik vermelidir. Ekonomi zayıf olduğunda, Fed, yatırımları teşvik etmek ve istihdamı artırmak için oranları düşük tutmaya odaklanabilir, enflasyon da genellikle bastırılır. Ekonomi güçlü olduğunda, işsizlik oranı düşük olur ve bu durum Fed'in enflasyonu kontrol etmeye odaklanmasını sağlar.
Bunu yapmak için, Fed kısa vadeli faiz oranlarını belirler ve bu da uzun vadeli oranları etkilemesine yardımcı olur. Örneğin, Fed hedeflenen kısa vadeli faiz oranını yükselttiğinde, bu bankalar için borçlanma maliyetlerini artırır ve bu da bu yüksek maliyetleri tüketicilere ve işletmelere, evler ve arabalar için uzun vadeli kredilerde daha yüksek oranlar şeklinde aktarır.
Şu anda ABD ekonomisi güçlü olarak değerlendirilebilir, düşük işsizlik oranları sayesinde de Fed öncelikle enflasyonu düşürmeye odaklanabilir. Sorun şu ki, enflasyon o kadar yüksek ki, yıllık %8,6'lık bir oranla, onu aşağı çekmek on yılların en yüksek faiz oranlarını gerektirebilir ve bu da ekonomiyi önemli ölçüde zayıflatabilir.
Bu sebeple Fed, sözde bir yumuşak iniş gerçekleştirmeye çalışıyor.
3. "Yumuşak iniş" nedir ve olası mıdır?
Yumuşak bir iniş, Fed'in bir durgunluğa neden olmadan enflasyonu ve dolayısıyla ekonomik büyümeyi yavaşlatmaya çalışması anlamına geliyor.
İstihdama zarar vermeden fiyatları istikrara kavuşturmak için, Fed'in önümüzdeki aylarda faiz oranlarını hızla artırması bekleniyor ve şu anda oranların 2023 yılına kadar en az 1 puan daha yüksek olacağını tahmin ediyor. Fed, bu yıl gösterge oranını şimdiden toplam yüzde 0,75 puan olacak şekilde iki kez yükseltti.
Tarihsel olarak, Fed oranları hızlı bir şekilde yükseltmek zorunda kaldığında, ekonomik gerilemelerden kaçınmak zor olmuştur. Bu sefer yumuşak bir inişi başarabilir mi? Powell, 1980'lerdeki son enflasyon savaşından bu yana politika araçlarının daha etkili hale geldiğinde ısrar ediyor. Birçok ekonomist ve diğer gözlemciler belirsizliğini koruyor.
4. Fed'in bundan sonra ne yapacağını söylemenin bir yolu var mı?
Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) her toplandığında, finansal piyasaların sürprize kapılmamaları ve ne bekleyeceklerini bilmelerine yardımcı olmak için gelecekte ne yapmayı planladığını iletmeye çalışıyor.
Son toplantıdan bu yana enflasyon haberleri göz önüne alındığında, yatırımcılar şimdi daha da hızlı bir faiz artışı öngörüyorlar ve hedef oranın 2023 yılına kadar %3'ün üzerinde olmasını bekliyorlar. ABD Hazine getirileri ve mortgage oranları gibi uzun vadeli faiz oranlarındaki değişimler bunu yansıtıyor.
Dolayısıyla yatırımcılar ve ekonomistler, Fed'in 15 Haziran'da faiz açıklamasından sonra önümüzdeki aylarda faiz oranlarını ne kadar hızlı yükseltmeyi beklediklerini belirleyecek.
5. Bu tüketiciler ve ekonomi için ne anlama geliyor?
Faiz oranları, borçlanma maliyetini temsil eder, bu nedenle Fed hedef oranı yükselttiğinde, para ödünç almak daha pahalı hale gelir.
İlk olarak, bankalar borç almak için daha fazla öderler, ancak daha sonra bireylerden ve işletmelerden daha fazla faiz alırlar, bu yüzden mortgage oranları buna göre yükseliyor. Konut piyasaları ve fiyatları yavaşlamaya başladığında bile, 2022'de mortgage ödemelerinin bu kadar hızlı artmasının bir nedeni budur.
Faiz oranları daha yüksek olduğunda, daha az insan ev alabilir ve daha az işletme yeni bir fabrikaya yatırım yapmaya ve daha fazla işçi çalıştırmayı göze alabilir. Sonuç olarak, daha yüksek faiz oranları, genel olarak ekonominin büyüme oranını yavaşlatırken, aynı zamanda enflasyonu da azaltabilir.
Ve bu sadece Amerikalıları etkileyen bir sorun değil. ABD'deki daha yüksek faiz oranları, borçlanma maliyetlerini artırarak veya ABD mallarını satın almayı daha pahalı hale getiren doların değerini artırarak küresel ekonomi üzerinde benzer etkilere sahip olabilir.
Ancak nihai olarak tüketiciler ve diğer herkes için ne anlama geldiği, enflasyonun hızının Fed'in öngördüğü kadar hızlı ve hızlı bir şekilde yavaşlayıp yavaşlamamasına bağlı olacaktır.
6. Güçlü dolar global ekonomiler için ne ifade ediyor?
Yüksek dolar global ekonomiyi yakından etkiliyor, Ukrayna ve Rusya arasındaki savaş enerji fiyatlarını her geçen gün yükseltirken birçok ülkede enflasyon son yılların rekor seviyelerinde bulunuyor.
Güçlü dolar, borçlanma maliyetlerini artırarak ve finansal piyasa oynaklığını körükleyerek küresel ekonomiyi senkronize bir yavaşlamaya doğru itiyor.
Dolar endeksi, Fed'in enflasyonu frenlemek için bir dizi agresif faiz artırımına başlaması ve yatırımcıların ekonomik belirsizlik ortamında bir sığınak olarak dolar satın alması sonucuyla, Ocak ayından bu yana %7 artarak iki yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
