Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, 2025 itibarıyla dünya genelinde sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) üretimi ve ticaretinde beklenen güçlü artıştan Türkiye'nin karlı çıkabileceğini söyledi.
Birol, dünyada değişen enerji jeopolitiği, Türkiye'nin konumu ve nükleer enerji gibi bazı güncel konuları değerlendirdi.
Türkiye'nin önemli bir doğal gaz ithalatçısı olduğunu anımsatan Birol, ülkenin cari açığının büyük bir kısmının enerji ithalatından kaynaklandığını belirtti.
Birol, 2025 itibarıyla birçok ülkede yeni LNG tesislerinin devreye alınmasıyla doğal gaz piyasalarında bugüne kadar görülmemiş güçlü bir LNG artışının yaşanacağının altını çizerek, "Türkiye, 2025'te başlayacak yeni LNG dalgasını en iyi şekilde kullanmalı. Birincisi, anlaşmaları bu veriler ışığında yapması lazım. 2025'ten sonra alıcı ülkelerin eli güçlenecek. Bu nedenle anlaşmaların da buna göre yapılması gerekebilir. Türkiye'nin, mevcut kontratlarda da bazı iyileştirilmeler için bu dönemde masaya oturması gerekebilir." diye konuştu.
Bu dönemde satıcıların güçlü olduğu bir piyasadan alıcıların güçlendiği bir piyasaya geçileceğini vurgulayan Birol, piyasalarda oluşacak gaz miktarının bazı dengelerin yeniden tanımlanmasına neden olabileceğini kaydetti.
Birol, Türkiye'nin güçlü doğal gaz altyapısına da dikkati çekerek, "Türkiye mevcut olanaklarıyla daha fazla gaz ithal ederek bunu Avrupa'ya ihraç etme altyapısına sahip. Bunu da en iyi şekilde kullanabilir. 2025'ten itibaren LNG'de yeni bir sayfa açılıyor. Bundan umarım Türkiye gibi gaz ithalatçısı ülkeler en iyi şekilde faydalanabilirler." değerlendirmesinde bulundu.
Mevcut altyapısı sayesinde Türkiye'nin konumunu güçlendirebileceğine dikkati çeken Birol, bulunduğu bölgede gaz konusunda önemli rol oynayabileceğini ifade etti.
Enerjide "sihirli" kelime, çeşitlendirme
Birol, Türkiye'nin nükleer enerji yatırımları ve hedeflerine de değinerek, "Nükleerin Türkiye için olmazsa olmaz bir teknoloji olduğunu düşünüyorum. Türkiye, Akkuyu'ya ilave olarak başka nükleer santraller yapacaksa bunu da destekliyorum." dedi.
Almanya'nın doğal gaz ve petrolde tek bir ülkeye bağımlı olması nedeniyle ekonomisinin zor bir dönemden geçtiğini hatırlatan Birol, şunları kaydetti:
"Enerjideki sihirli kelime bence çeşitlendirme. Yumurtaların hepsini aynı sepete koymamak lazım. Bu bakımdan eğer bir ülkenin başka bir ülkeye enerjinin bütün alanlarında ciddi bir bağımlığı varsa, bence çeşitlendirmek akıllıca bir politika olabilir. Burada tabii ki alternatiflere de bakmak lazım. Alternatifler size ne sunuyor? Hangi fiyatlarla sunuyor? Hangi teknolojileri sunuyor? Partneri seçerken çeşitlendirme yapmak lazım. Teknoloji seçerken en iyi teknoloji olmasına bakmak lazım. Maliyet açısından da iyi bir şey olması lazım."
Kızıldeniz'deki aksamaların etkisi kısıtlı kaldı
Birol, Kızıldeniz'de artan bölgesel riskler nedeniyle oluşan uluslararası lojistik aksamalarına da değinerek, "Denizdeki petrol ticaretinin yüzde 10'u, LNG ticaretinin ise yüzde 9'u Kızıldeniz'den yapılıyor. Bu nedenle etkisi şimdilik kısıtlı kaldı. Tahminlerimize göre, Kızıldeniz yerine Güney Afrika'dan dolaşıldığında nakliyede iki haftalık bir uzama oluyor. Bu da maliyet artışına neden oluyor. Bu artış petrol fiyatlarında 1-2 dolar civarında oldu." değerlendirmesinde bulundu.
Kızıldeniz'deki mevcut durumun devam etmesi ve bölgeye daha fazla yayılmasının ciddi sonuçlar doğurabileceğini dile getiren Birol, "Bölge esas itibarıyla dünya petrol ticaretinin 3'te 1'ini tek başına yapıyor. Şimdilik fiyat artışı belirli bir seviyede kaldı ama tüm bölgenin etkilendiği bir durumda ciddi sonuçlar doğurabilir." ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin doğal gaz ve nükleer enerji hedefleri
Türkiye, 7 uluslararası doğal gaz boru hattı, 3'ü yüzer depolama ve gazlaştırma ünitesi (FSRU) olmak üzere 5 LNG tesisi ve 2 yer altı doğal gaz depolama tesisi ile güçlü bir altyapıya sahip.
Bu yıl Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve Moldova ile gaz tedarik anlaşmaları imzalayan Türkiye, sadece gaz ticaretinde transit ülke değil tedarik ettiği gazın ihracatını yapan ve bunu yöneten bir ülke olmayı da hedefliyor.
Mersin'de yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nden sonra Sinop ve Trakya'da da nükleer enerji santralleri planlayan Türkiye için nükleer enerji, 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşmada önemli rol üstleniyor.
Türkiye, Ulusal Enerji Planı çerçevesinde 2035'e kadar enerji portföyüne 7,2 gigavat, 2050 sonuna kadar 20 gigavatın üzerinde nükleer enerji kapasitesi eklemeyi hedefliyor.
