Türkiye'de sosyal koruma harcamaları, 2012 yılında gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 12,2'sini oluştururken, bu oran 2022 yılı itibarıyla yüzde 8,5'e geriledi. Türkiye’ye en yakın sosyal koruma harcaması oranları ise İrlanda'da yüzde 11,0 ve Arnavutluk'ta yüzde 11,9 olarak kaydedildi.
Avrupa Birliği İstatistik Ofisi EUROSTAT’ın verilerine göre, 2022 yılında AB ülkelerinde sosyal koruma yardımları için toplam harcama 4 trilyon 319 milyar avro olarak belirlendi. AB ülkelerinin toplam gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 26,9'unu oluşturuyor. Sosyal koruma yardımlarının yüzde 46,3’ü emekli ve dul/yetim aylıklarına, yüzde 30’u sağlık harcamalarına, yüzde 8,6’sı aile/çocuk yardımlarına, yüzde 7,0’si engelli yardımlarına, yüzde 4,1’i işsizlik ödeneklerine ve yüzde 3,9’u konut yardımlarına yönlendirildi.
AB ülkeleri arasında sosyal koruma harcamalarında önemli farklılıklar gözlemleniyor.
Fransa, GSYH'sinin yüzde 32,0'sini sosyal korumaya harcayarak ilk sırada yer alıyor. Bunu Finlandiya (%29,6), Avusturya (%29,5), İtalya (%28,9) ve Almanya (%28,8) takip ediyor.
Sosyal koruma harcamasının en düşük olduğu ülke ise yüzde 11,0 ile İrlanda. İrlanda'nın ardından Malta (%14,1), Estonya (%15,4) ve Romanya (%16,1) geliyor. Litvanya, Macaristan, Letonya, Slovakya, Bulgaristan ve Çekya, yüzde 20’nin altında sosyal yardım harcaması yapan ülkeler arasında yer alıyor.
2012-2022 yılları arasında Avrupa Birliği’nde sosyal koruma harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 27,2’den 26,9’a geriledi. Bu süre zarfında çoğu AB ülkesinde harcamalar artsa da, İrlanda’daki düşüş bu ortalamayı etkiledi.
Türkiye’de ise GSYH’nın yüzde 12,2’si olan sosyal koruma harcamaları, 2022 yılında yüzde 8,5’e düştü. Türkiye’ye en yakın oran yüzde 11,0 ile İrlanda'ya aittir; ardından ise yüzde 11,9 ile Arnavutluk geliyor. Türkiye’nin komşularından Yunanistan yüzde 24,0, Bulgaristan yüzde 18,1 ve Romanya yüzde 16,1 oranında sosyal koruma harcaması yaptı.
Türkiye’de emekli aylıklarına yapılan harcama, GSYH’nın yüzde 4,8’ini oluşturuyor. AB’de sosyal koruma harcamalarının yüzde 46,3’ü emekli ve dul/yetim aylıklarına giderken, bu oran AB genelinde GSYH’ye göre yüzde 12,4 olarak kaydedildi. Türkiye’de emekli aylıkları, toplam sosyal koruma harcamalarının yüzde 56,6’sını kapsıyor.
Danimarka, yüzde 3,5 ile Türkiye’den daha düşük bir oranla emekli, dul ve yetim aylığı harcaması yapıyor. Danimarka’nın bu harcamaları toplam sosyal koruma yardımlarının yüzde 31,4’ünü oluştururken, sağlık hizmetlerine yapılan harcama yüzde 44,4’e ulaşıyor ve GSYH’ye oranı yüzde 4,9 olarak kaydediliyor.
Türkiye’ye en yakın ülkeler arasında emekli aylığı harcamalarının GSYH’ye oranı yüzde 6,4 ile Belçika, yüzde 6,6 ile Bosna Hersek ve yüzde 6,7 ile Polonya yer alıyor.
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre, Türkiye’de emekli aylıklarından sonra en büyük sosyal koruma harcaması sağlık hizmetlerine ayrılıyor (%31,3), ardından aile/çocuk yardımları (%6,6) ve engelli yardımları (%2,6) geliyor. İşsizlik ödenekleri ve konut yardımları ise toplamın sadece yüzde 1’ini oluşturuyor.
kaynak:habertürk - Ahmet Kıvanç
