(DHA) - Türkiye’de istihdam konusunda kısa vadeli geleceğe dönük tahmin yapan TOBB ETÜ Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (SPM), 17 Haziran Pazartesi günü açıklanacak 2019 dönemi işsizlik oranının Şubat dönemine göre 0.8 puan azalarak yüzde 13.9 olacağını öngördü.
SPM’nin öngörülerine göre Mart döneminde tarım dışı işsizlik oranı da 0.8 puan azalarak yüzde 16.1 olacak.
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar Sayan gözetiminde araştırmacı Pınar Kaynak’ın yaptığı öngörüler; TÜİK’in açıklayacağı genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı verilerini kapsıyor. Öngörüler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerleri kullanılarak gerçekleştirildi.
SÜE bir önceki döneme göre 1.5 puan yükseldi
Kaynak, Mart 2019 döneminde işsizlik verilerindeki artışın frenlenmesini beklediklerini, çünkü bu dönemde ihracatın Şubat dönemine göre yüzde 14, ham madde ithalatının ise yüzde 17 arttığına işaret etti. Diğer yandan sanayi üretim endeksinin (SÜE) bir önceki döneme göre 1.5 puan yükseldiğini de anımsatan Kaynak, "Tüm bu veriler ekonomide yeniden bir kıpırdanmanın habercisi sayılabilir ve Mart dönemi işgücü piyasalarına yansıması şaşırtıcı olmayacaktır" dedi.
SPM, 17 Haziran’da açıklanacak Mart dönemi verilerle işsizlikteki artışın son bulup azalmaya başlayacağını; mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının 0.1 puan azalarak yüzde 15.7’ye ineceğini, istihdam oranının ise yüzde 45.6 düzeyini göreceğini öngördü ve bunlara ek olarak sanayi istihdamının küçük bir artışla 5 milyon 442 bin kişi düzeyine çıkacağını öngördü.
"Mart döneminde de sanayi istihdamında sınırlı bir artış bekliyoruz"
SPM, geçtiğimiz ay yayımlanan bültende işsizlik verilerindeki artışın devam etmesi beklentisini bildirdiğini, 15 Mayıs tarihinde açıklanan Şubat 2019 dönemi işsizlik verilerinin de bu öngörülerine paralel olarak artış yönünde seyrettiğini vurguladı. Tarım dışı işsizlik oranının 0.1 puan artarak yüzde 16.9 olarak ilan edildiğini; MEA tarım dışı işsizlik oranının ise kendi tahminleriyle bire bir örtüşerek yüzde 15.8 olarak açıklandığını belirten SPM değerlendirmesinde, “Genel işsizlik oranı ise yine yatay seyrederek yüzde 14.7 olarak kalmıştır” denildi. Sanayi istihdamının Şubat dönemi değerine ilişkin tahmin ettikleri rakam 5 milyon 360 bin kişi iken, gerçekleşmenin 5 milyon 388 bin kişi olduğunu ifade eden tahmin raporunda "Tahminlerimize göre, Mart döneminde bu sayının 5 milyon 442 bin kişi seviyesinde seyretmesi beklenmelidir" denildi.
"Ekonomide kıpırdanma var, işsizlik oranı yüzde 14’ün altına inebilir"
Çalışmanın sonuç bölümünde ise yüzde 13.9’a gerilemesi öngörülen Mart 2019 dönemi işsizlik verisine yönelik olarak şu saptama yapıldı:
"Mart döneminde işsizlik verilerindeki artışın frenlemesi beklenmelidir. Mart döneminde ihracat Şubat dönemine göre yüzde 14, ham madde ithalatı ise yüzde 17 arttı. Diğer yandan, sanayi üretim endeksi (SÜE) bir önceki döneme göre 1.5 puan arttı. Tüm bu veriler ekonomide yeniden bir kıpırdanmanın habercisi sayılabilir ve Mart dönemi işgücü piyasalarına yansıması şaşırtıcı olmayacaktır. Yaptığımız sayısal tahminler de bu beklentimizi destekler niteliktedir."
Çalışmada imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan, "İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı"nın (KKO), Şubat döneminde geçen yılın aynı ayına göre 3.8 puan azalarak yüzde 74 düzeyinde seyrettiği ve bu rakamın Ocak 2018 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 0.4 puan düşük olduğu belirtildi.
"Ara malları KKO’sunun azalmaya devam ettiği görülüyor"
İmalat sanayinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara mallar ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranları hakkında da bilgi verilen çalışmada şöyle denildi:
"Şubat 2019’da tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0.2 puan artarak yüzde 72.6 düzeyinde seyretmiştir.
"Yine aynı dönemde ara malları imalatındaki KKO yüzde 73.8’den yüzde 73.2’ye; yatırım malları imalatındaki KKO ise yüzde 74.5’ten yüzde 73.3’e indi.
"Dolayısıyla ara malları KKO’sunun azalmaya devam ettiği görülürken; yatırım malları KKO’sunun artıştan azalma, tam tersine tüketim malları KKO’sunun ise düşüş eğiliminden artış eğilimine geçtiği görülmektedir."
SPM çalışmasında işsizliğin 2019 yılına hızlı bir giriş yaptığı, TÜİK’in Şubat 2019 işsizlik oranını yüzde 14.7 olarak açıkladığı ifade edilerek, bu oranın Ocak dönemiyle birlikte son sekiz yılın en yüksek rakamı olduğu ve 2008-2009 Finansal Krizi sonrası rekor seviyeyi gören Şubat dönemi işsizlik oranına (yüzde 14.8) çok yakın olduğu tespiti yapıldı.
"İşsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 41 arttı"
Şubat 2019 genel işsizlik oranının (yüzde 14.7) bir önceki yılın aynı döneminden 4.1 puan yüksekken, Ocak dönemi işsizlik oranı ile aynı olduğu vurgulanan SPM çalışmasında, "İşsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 41 arttı. Tarım dışı işsizlik oranı ise Ocak dönemine göre 0.1 puan artmış ve yüzde 16.9 seviyesine çıktı. Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden 4.4 puan yüksektir. Dolayısıyla, işsizlik oranlarındaki artış eğiliminin devam ettiği görülmektedir. İşsizlik oranı halen son sekiz yılın rekor statüsünü korumaktadır. Genel işsizlik oranı ve tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimi devam etmektedir" denildi.
SPM’nin Şubat-2019 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:
İşgücü: Şubat döneminde işgücü, Ocak dönemine göre yüzde 0.8 oranında artarak 32 milyon 84 bin kişi düzeyine çıkmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 1.8 oranında bir artış görülmektedir. Bu da 564 bin kişinin daha işgücüne katıldığını gösterdi.
Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 181 bin kişi artarak 32 milyon 502 bin kişi düzeyine yükseldi. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 0.6, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 1.3 genişleme olduğuna işaret etti.
İşgücüne Katılım Oranı: Şubat 2019 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 52.5 olarak açıklanmıştır. Bu oran hem Ocak 2018 döneminden, hem de geçtiğimiz yılın aynı döneminden 0.3 puan yüksektir.
Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı Ocak dönemine göre 0.2 puan artarak yüzde 53.2 olarak açıklandı. Bu oran geçen yılın aynı döneminden de 0.1 puan yüksek oldu.
İstihdam: TÜİK Şubat 2019 istihdam oranını yüzde 44.8 olarak açıklandı. Bu oran geçen dönemden 0.3 puan yüksek olmakla beraber, geçtiğimiz yılın aynı döneminden 1.8 puan düşük oldu. Diğer yandan, imalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 4 bin kişi artarak 5 milyon 2 bin seviyesine çıkarken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde de toplam istihdam 8 bin kişi azaldı.
Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Ocak dönemine göre 4 bin kişi azalarak 5 milyon 388 bin kişi seviyesine indi.
Yıllık bazda imalat sektöründeki 207 bin kişilik; ve madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 33 bin kişilik azalmaya mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 239 bin kişi azaldı.
