Ticaret Bakanlığı, sosyal medya etkileyicileri (influencer) tarafından yapılan ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara ilişkin yayımladığı kılavuzda, söz konusu kişilerin uyması gereken yükümlülüklere, reklam verenlerin sorumluluklarına yönelik hususları belirledi.
Bakanlık, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a dayanılarak hazırlanan ve sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara ilişkin yürütülen incelemelerde esas teşkil etmek üzere Reklam Kurulu'nun 4 Mayıs da yaptığı toplantısında ilke kararı olarak kabul edilen "Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz"unu yayımladı.
Söz konusu kılavuz ile sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan ticari reklam, uygulamalar hakkında reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum, kuruluşlara yol göstermek amaçlandı.
Kılavuzda, sosyal medya hesabından kendisine ya da reklam verene ait bir malın, hizmetin satışını veya kiralanmasını sağlayan, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek, ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan dünyada "influencer" olarak kabul gören kişiler, "sosyal medya etkileyicileri" olarak tanımlandı.
Influencerlar aracılığıyla yapılan reklamların açık, anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olmasının zorunlu kılındığı kılavuzda, sosyal medyada da sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaklandı.
Reklam verenden maddi kazanç veya ücretsiz, indirimli mal ya da hizmet gibi faydaların sağlandığı paylaşımlarda, influencerlar tarafından bu durumun, ticari reklam ilişkisinin gerçekleştiği platforma bağlı olarak belirtilmesi zorunlu hale geldi.
Influencerlar paylaşımın ticari reklam olduğunu anlaşılacak biçimde ve konumda belirtecek. Bunlar, paylaşımlar içinde kullanılan renklerden ve arka fondan ayırt edilebilir nitelikte, kolaylıkla okunabilir büyüklükte olacak. Paylaşımda başka etiket ya da açıklamalara yer verilmesi durumunda ise etiket veya açıklamalar arasında görünebilir şekilde belirtilecek.
Paylaşımın ticari reklam olduğunu ifade eden ibareler, tüketiciler tarafından ilk bakışta fark edilebilecek biçimde sunulacak.
Influencer deneyimlemeden tavsiye edemeyecek
Sosyal medya etkileyicisi, henüz deneyiminin bulunmadığı bir mal veya hizmete ilişkin tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşım yapamayacak.
Influencerlar, bir mal veya hizmete ilişkin ilgili mevzuata aykırı olacak şekilde sağlık beyanında, nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan, ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamayacak.
Filtre kullandığını açıkça belirtecek
Kılavuzda, influencerların diğer yükümlülükleri de şöyle sıralandı:
"Doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamaz, bu mal veya hizmetlerin tanıtımını yapamaz. Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti satın aldığı izlenimi oluşturamaz. Bir mal veya hizmetin ticari reklamına ilişkin herhangi bir reklam verenden maddi kazanç, ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalar sağladığı süre boyunca kendisinin sadece bir tüketici olduğu izlenimi oluşturamaz. Herhangi bir malın ticari reklamında, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtecek. Sosyal medya aracılığıyla bir mal veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte ya da var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamaz, kullanamaz."
"Daha fazla oku" seçeneğine tıklamadan reklam olduğu anlaşılacak
YouTube ve Instagram TV gibi video paylaşım mecralarında yapılan reklamlarla canlı yayın niteliğinde olan paylaşımlarda, videoda sürekli veya videonun başlığında ya da açıklama kısmında, ilgili reklamın geçeceği bölümün başında tüketicileri "daha fazla oku" gibi bir alanı tıklamak zorunda bırakmadan yazılı, sözlü olarak videonun reklam niteliğinde olduğu, reklam verenlerin isim ve unvanı, influencerların bu hizmeti dolayısıyla ücret ya da hediye aldığı bilgileri yer alacak.
Instagram, Facebook, Twitter gibi sosyal medya platformlarında fotoğrafın, mesajın içinde, altında ya da açıklamalarında reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle beraber, kılavuzda belirtilen etiketlerden veya açıklamalardan en az birine yer verilecek. Aynı şekilde Podcast yayınlarında da bu bilgilendirmeler yapılacak.
Snapchat ve Instagram hikayeleri gibi içeriğin yalnızca kısa süreliğine görülebildiği reklamlarda; paylaşım süresince reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biri ile "#Reklam", "#Reklam/Tanıtım", "@[Reklam veren] ile iş birliği" gibi etiketlere de yer verilecek.
Söz konusu kılavuzda influencerların kullanması üzerine reklam verenler de sosyal medya etkileyicilerini bu kılavuz ve ilgili kanun hükümleri hakkında bilgilendirmek, bu kişilerin yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba göstermek ve ihlallere karşı önlem almak ile sorumlu kılındı.
Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşu olarak sosyal medya etkileyicilerinin her biri, bu kılavuz maddelerine uyum konusunda ayrı ayrı sorumlu tutuldu.
