ABD ve Çin merkezli teknoloji şirketlerinin yapay zeka alanındaki rekabeti, Çin’in metinden yazı, görsel ve görüntü üreten modelleri dünyaya açmasıyla yeni bir boyuta taşındı. DeepSeek’in düşük maliyetli yeni modeli, yapay zeka yarışındaki rekabeti hızlandırırken, Birleşik Krallık, Birleşik Arap Emirlikleri, Singapur ve Fransa gibi ülkeler de bu alanda stratejik yatırımlarla yerini almaya başladı.
Çin merkezli DeepSeek, düşük maliyetle ürettiğini açıkladığı yeni yapay zeka modeliyle ABD-Çin çekişmesini daha da alevlendirdi. Yapay zeka pazarında rekabet, Alibaba’nın "Qwen 2.5" modeli ve ABD merkezli OpenAI’nin yakında piyasaya sürmesi beklenen "ChatGPT o3" modeli ile daha da sertleşti. Amazon, AliExpress ve Yandex gibi platformlar üzerinden küresel çapta dağıtılan bu teknolojiler, bireysel kullanıcıların en çok tercih ettiği yapay zeka araçları arasında yer alıyor.
Yapay Zeka Politikaları Derneği (AIPA) Başkanı Zafer Küçükşabanoğlu, teknoloji şirketlerinin piyasa değerinin birçok ülkenin ekonomisinden büyük olduğunu belirterek, "Son yıllarda teknoloji şirketlerinin artan gücü ve devletlerin şirketlerle ilişkisi, diplomaside yeni stratejiler geliştirilmesine yol açıyor." dedi. ABD Başkanı Donald Trump’ın yemin töreninde teknoloji devlerinin ön sıralarda yer aldığına dikkat çekerek, "Bu törendeki kare, tekno feodalizmin resmen başladığının en büyük kanıtıdır." ifadesini kullandı.
Çin’in DeepSeek uygulamasının piyasaya çıkması ve birkaç saat içinde milyonlarca kullanıcıya ulaşmasının, ABD ve Çin arasındaki yapay zeka rekabetinin zirveye ulaştığını gösterdiğini belirten Küçükşabanoğlu, "ABD ve Avrupa'daki bazı şirketlerin piyasa değerinde düşüş yaşandığı göz önüne alındığında, bu rekabetin ilerleyen dönemlerde daha da artacağı ve başka ülkelere sıçrayacağı açık. Ülkeler, yapay zekayı ekonomik değer ve güvenlik açısından değerlendirerek stratejik adımlar atıyor. ABD de yapay zeka çalışmalarına ek kaynak ayırdı. Bu rekabette geri kalmak istemeyen Birleşik Krallık, Fransa ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler yapay zeka alanında kamu kurumları oluştururken, Singapur da bu alanda eğitimler vermeye başladı." ifadesini kullandı. Birleşik Krallık’ın yapay zeka ofisi açarak koordinasyonu sağladığını, Birleşik Arap Emirlikleri’nin Yapay Zeka Bakanlığı ve dünyadaki ilk ve tek Yapay Zeka Üniversitesi’ni kurduğunu, Singapur’un 40 yaş üstü çalışanlarına ücretsiz yapay zeka eğitimi verdiğini ve Fransa’nın ilk yapay zeka bakanını atayarak 2024-2030 savunma bütçesinden yapay zekaya 2 milyar avro kaynak ayırdığını belirtti.
Türkiye’nin yapay zeka alanındaki potansiyeline değinen Küçükşabanoğlu, Türkiye’den çıkan 1 milyar dolar değeri geçen 7 şirketin olduğunu hatırlatarak, "Özellikle ülkemizde yaşayan 0-21 yaş gençlerimizin yapay zekaya ilgileri, bilgiye çevrilebilir. Daha sonra da bunu girişimcilikle perçinlersek, Türkiye hedeflediği gibi yapay zeka liginde şu an bulunduğu 40’lı sıralardan ilk 20 ülke arasına girebilir. Yeni nesil gençlerimizin DNA'sının teknolojiye yatkınlığı gelecekte Türkiye'ye avantaj sağlayabilir. Yeter ki potansiyelimizi kullanabilelim." açıklamasını yaptı.
Türkiye Yazılımcılar Federasyonu (TÜYAFED) Genel Başkanı Mustafa Çalış, Çin’in son yıllarda teknolojiye yaptığı yatırımlarla dünyada dengeleri değiştirmeye başladığını vurgulayarak, "Dünyada teknoloji savaşları bütün hızıyla devam etmektedir. Yapay zekaya yatırım yapan ülkelerin bugün ve gelecekte dünyada söz sahibi olacaklarını öngörmek mümkün. DeepSeek'in hızlı yükselişi, 'yapay süper zeka'ya geçiş sürecini hızlandıracak, bu da sektörü dönüştürmeye devam edecek." dedi.
DeepSeek’in 6 milyon dolardan düşük bütçeyle geliştirildiğinin öne sürüldüğüne dikkat çeken Çalış, "Bununla birlikte birçok çip üreticisi ve teknoloji şirketinin zarar etmeye başlaması, rekabet sürecinin devam edeceğini göstermektedir. Bu iddia ilk etapta şüpheyle karşılansa da DeepSeek'in bazı stratejik hamleleriyle dünyanın dengesini değiştirdiğini ve buna benzer farklı şirketlerin yakında ortaya çıkacağını ve rekabetin kızışacağını çok rahat şekilde söyleyebilirim." şeklinde değerlendirme yaptı.
