TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, 2024 yılında uygulanacak asgari ücret rakamının enflasyon üzerindeki olası etkisini hesapladı.
Bakan Işıkhan, Beştepe’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın davetiyle toplanan işçi ve işveren taraflarının görüşmesi sonrası 2024 yılı asgari ücret rakamını açıklamıştı.
Buna göre Işıkhan, asgari ücretin temmuz ayına göre yüzde 49 arttığını belirterek, yeni asgari ücretin 17 bin 2 TL olacağını duyurmuştu. Bu rakam ise ocak ayına kıyasla asgari ücrette yüzde 100 artış gerçekleştiğini göstermişti.
Yeni asgari ücret rakamının belirlenmesinin ardından vatandaşlarda ise pek çok alanda fiyat artışı yaşanabileceği endişesi başladı.
TCMB eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hakan Kara da asgari ücret artışının enflasyon üzerindeki etkisini değerlendirdiği bir not paylaştı.
Buna göre Kara, asgari ücretin enflasyon üzerindeki etkisinin bu dönemde farklı olabileceğini belirterek, konuyla ilgili şunları kaydetti:
“Asgari ücretin enflasyona etkisine dair çok soru geliyor.
Geçmiş çalışmalar asgari ücretteki her %1’lik şokun (tahmin üstü artışın) enflasyonu yaklaşık 0,1 puan artırdığını gösteriyor.
Kaynak: Enflasyon Raporu 2021-I
Bana göre bu dönem farklı. Beklentiler ve fiyatlama davranışı henüz düzelmedi. Artık ücretler de beklentilerin bir parçası oldu. Böyle bir ortamda ücret-enflasyon ilişkisi geçmişe göre çok daha güçlü olacaktır.
Ben mevcut durumda kendi tahminlerimi yaparken asgari ücrete gelen her 1 puanlık şokun enflasyona 0,28 puan yansıyacağını varsayıyorum. Dolayısıyla 2024 yılı için şöyle bir hesap makul olur:
Diyelim ki asgari ücret belli olmadan önce, asgari ücret artış varsayımınız %40, yıl sonu enflasyon tahmininiz ise %38 idi.
Soru şu: Şimdi asgari ücretin varsaydığınız gibi %40 değil, %49 olarak belirlendiğini gördünüz. Tahmininizi kaç puan yukarı güncellersiniz?
Yanıt: Bu durumda "ücret şoku" 49-40 =9 puan olur.
Enflasyona ilave etki = 9*0,28= 2,5 puan.
Eski enflasyon tahmininiz %38 ise yeni tahmininiz: 38+2,5 = 40,5 olur.”
Aralık ayına yönelik Piyasa Katılımcıları Anketi’nde ise 2024 yıl sonuna ilişkin enflasyon beklentisi yüzde 41,23 olmuştu.
Kaynak: Piyasa Katılımcıları Anketi I Aralık 2023
Merkez Bankası'nın hesaplaması ne söylüyor?
Merkez Bankası ise temmuz ayında asgari ücrete yapılan yüzde 34 oranındaki ara zammın yıllık enflasyona etkisini Üçüncü Enflasyon Raporu’nda hesaplamıştı. Konuyla ilgili araştırmaya göre asgari ücretteki yüzde 1’lik artışın işlenmemiş gıda ve alkol-tütün dışı tüketici fiyat endeksine (TÜFE) etkisi ilk çeyrekte 0,06 – 0,08 puan, bir yıllık dönemde ise 0,08 – 0,12 puan arasında olmuştu.
Buna göre, temmuz ayında yüzde 34 oranındaki asgari ücret artışının tüketici enflasyonuna olası etkisi 2,7 - 4,1 puan arasında hesaplandı.
Merkez Bankası’nın formülünden hareketle yapılan hesaplamada, asgari ücret zammının ilk çeyrekte enflasyona etkisinin yüzde 2,94 –3,92 arasında olması bekleniyor.
Asgari ücret zammının yıllık enflasyona etkisinin ise yüzde 3,92 ile yüzde 5,88 arasında olması öngörülüyor.
Sektör temsilcileri daha karamsar
Asgari ücret artışının perakende fiyatlarına yansımasının kaçınılmaz olduğunu belirten Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, "Biz asgari ücrette ocak ve temmuzda çalışanı ve işvereni mağdur etmeyecek kademeli bir artışın hem sektörlerimiz hem de enflasyonla mücadeleye katkı için daha isabetli olacağını açıklamıştık. Şimdi bu değişim ile üretici fiyatları en az yüzde 25-30 civarında artış gösterecek. Bu da perakende fiyatlarına zam olarak yansıyacak" dedi.
Yüksek oranlı artışa karşın, işverenlerin devletten destek taleplerinin de karşılık görmediğini belirten İçten, "Özellikle emek yoğun sektörler için devletimizden pozitif ayrımcılık beklentimiz vardı. Bu beklentimiz karşılanmadığı gibi asgari ücret desteğine de 200 lira gibi çok sınırlı bir artış yapıldı" dedi.
Perakende sektörünün çatı kuruluşu konumundaki Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel de, "İşçilik organize perakende sektöründe en önemli maliyet kalemleri arasında yer alıyor. Ücretlerdeki artışın önümüzdeki aylarda fiyatlara bir yansıması olacak" değerlendirmesinde bulundu.
İşverenler devlet desteği bekliyor
Öte yandan, yüzde 49 oranındaki asgari ücret artışıyla birlikte maliyet kalemleri önemli ölçüde yükselecek olan üreticiler, devletten destek talebinde bulunuyor.
Asgari ücretin yaygın olduğu tekstil sektörünün çatı kuruluşlarından İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, enflasyonist bir dönemde çalışanları mağdur etmemek için gösterilen çabayı takdir ettiklerini, ancak işverenlerin üzerindeki yükün de göz ardı edilmemesi gerektiğini söyledi.
