OVP’nin detaylarının açıklanması ile TCMB tarafından hayata geçirilecek Dijital Türk Lirası'na yönelik yasal düzenlemenin ne zaman yapılacağı da belli oldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Orta Vadeli Program'da (2024-2026), Dijital Türk Lirası hakkındaki hedeflere de yer verildi.
Kaynak: Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı - Orta Vadeli Programlar
Buna göre, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından geliştirilen Dijital Türk Lirası için idari düzenlemelerin 2024’ün son çeyreğinde hayata geçirilmesinin hedeflendiği bildirildi. Bu tarihe kadar ikinci faz pilot çalışmalardan elde edilecek sonuçlar doğrultusunda Dijital Türk Lirası’nın yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar da yürütülecek.
Dijital para nedir?
Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC; Central Bank Digital Currency) de temelde elektronik para anlamına gelmektedir. Geleneksel nakit paralarda olduğu gibi bunu elinde bulunduran kişi, merkez bankasının taahhüdüne sahip olmaktadır. Bu sebeple dijital paraya sahip bir birey, bununla elektronik ödeme ve transfer yapılabilmektedir.
Dijital paralar, hukuki açıdan fiziksel paralar gibi bir otorite tarafından oluşturulduğu için ağ içerisindeki işlemler ise bir merkezde düzenlenmektedir.
Dünya genelinde merkez bankaları tarafından oluşturulan, oluşturulduğu ülkenin yasal para birimini dijital olarak temsil eden ve genellikle dağıtık defter teknolojisi tabanlı olan token'lara da merkez bankası dijital para birimi (CBDC) denir.
CBDC'ler, en basit anlatımla bir ülkenin kendi para birimini temsilen bastığı dijital paralardır. Çoğu CBDC, kripto paralar ile aynı teknolojiyi kullansa da iki varlık sınıfı bazı açılardan birbirinden ayrılmaktadır.
Küresel çapta pek çok ülke de CBDC çalışmalarını halihazırda yürütmektedir.
CBDC'ler içerisinde en bilinen örnek ise Çin’in geliştirdiği dijital yuan olarak gösterilmektedir. Çinliler şu an pek çok işlemde dijital yuan’ı kullanmaktadır. Buna göre Çin’de dijital para birimi ile yapılan transferler 2021 sonunda ise 87,57 milyar yuana (13,78 milyar dolara) kadar çıkmış bulunmaktadır.
Dijital paranın faydaları nelerdir?
Dijital paralarda, işlemler zaman ve mekân sınırı olmadan, internet aracılığıyla ve 7/24 kuralıyla gerçekleştirilir. Ayrıca para hareketleri düzenleyici ve denetleyici kurumların gözetimine ve denetimine açıktır.
CBDC'nin sanal ortamda dijital olarak üretilmesinden dolayı üretim maliyeti de bulunmamaktadır. Bu ise giderlerin önemli ölçüde azalması anlamına gelmektedir.
CBDC üretim maliyetinin dışında ayrıca paranın depolanması, bankalara ulaştırılması, bankalarda muhafaza edilmesi, bankalardan çekilmesi, taşınması gibi işlemlerin maliyetini de sıfıra yaklaştırmaktadır.
Merkez bankaları dijital paralar sayesinde ayrıca ülkede yer alan kurum ve kuruluşlar arasında yapılan işlemlerin kaydını daha kolay tutulabilir ve işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında oluşabilecek problemleri daha hızlı önleyebilir.
Dijital TL'nin güvenliği nasıl sağlanacak?
Dijital Türk Lirası’nın güvenliği ve veri analitiği çalışmaları ise HAVELSAN tarafından yürütülecek.
HAVELSAN bu kapsamda, proje geliştirme ortamının ve altyapısının oluşturulması ve yönetimi, dağıtık defter teknolojileri senaryoları, simülasyonları ve performans testleri, dijital para sistemi yönetim araçlarının tasarımı ve geliştirilmesi, siber güvenlik, dijital cüzdan uygulamaları iş paketlerinde ana sorumlu olarak görev alacak.
Diğer bağlantılı iş paketlerinde de HAVELSAN destekleyici rolde bulunacak.
Dijtial TL ile ilk ödeme aralıkta yapılmıştı
2022'nin Aralık ayında Dijital Türk Lirası ile ilk ödeme işlemi gerçeleştirilmişti. Önümüzdeki aylarda bankalar tarafından test edilecek dijital TL için sonraki aşamada ise finansal teknoloji firmalarının katılımıyla geniş katılımlı pilot testler yapılacak.
